Πρώτη φορά ''συνάντησα'' την Θεωρία του Hertzberg στα φοιτητικά μου χρόνια και ομολογώ ότι με προβλημάτισε (αν και αργότερα θα ταυτιζόμουν σε μεγάλο βαθμό), καθώς τοποθετούσε την αμοιβή από την εργασία στους παράγοντες ''υγιεινής'', όχι στους παράγοντες ''παρακίνησης''.
Η θεωρία του Frederick Herzberg είναι γνωστή ως η "Θεωρία των δύο Παραγόντων" (Two-Factor Theory) ή ως ''Θεωρία Παρακίνησης και Υγιεινής''. Αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1950 και έχει εφαρμοστεί κυρίως στον τομέα της διοίκησης και της οργάνωσης.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Herzberg (1923-2000), υπάρχουν δύο κατηγορίες παραγόντων που επηρεάζουν την ικανοποίηση και την κινητοποίηση των εργαζομένων:
Παράγοντες Υγιεινής (Hygiene Factors): Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν κυρίως την ικανοποίηση όταν απουσιάζουν ή είναι ανεπαρκείς, αλλά δεν συνεισφέρουν ιδιαίτερα στην απόδοση. Περιλαμβάνουν παράγοντες όπως οι συνθήκες εργασίας, η αμοιβή, η πολιτική της εταιρείας, οι σχέσεις με τους συναδέλφους και οι συνθήκες εργασίας.
Παράγοντες Παρακίνησης (Motivator Factors): Αυτοί επηρεάζουν θετικά την κινητοποίηση και την επίτευξη υψηλού επιπέδου εργασιακής ικανοποίησης. Αποτελούν την κινητήριο δύναμη ώστε το προσωπικό να γίνει παραγωγικό. Περιλαμβάνουν παράγοντες όπως η αναγνώριση, η ευθύνη, η ανέλιξη, η ανάπτυξη προσωπικών ικανοτήτων και η εργασία αυτή καθαυτή.
Σημαντικό στοιχείο της θεωρίας είναι ότι οι δύο αυτές κατηγορίες παραγόντων διαφέρουν όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους. Η ενίσχυση των παραγόντων υγιεινής δεν οδηγεί απαραίτητα στην αύξηση της ικανοποίησης, αλλά απλώς μπορεί να μειώσει τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων. Η πραγματική κινητοποίηση προκύπτει από την παρουσία των παραγόντων παρακίνησης.
Με άλλα λόγια, αν επιθυμούμε να βρούμε και να διατηρήσουμε εργατικό δυναμικό θα πρέπει κυρίως να εστιάσουμε σε θέματα, που αν υπάρχουν σε ικανοποιητικό βαθμό (π.χ. αναγνώριση, επιβράβευση, άντληση ικανοποίησης από την εργασία, εξουσιοδότηση), θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν την παραγωγικότητα (και την πιστότητα) του προσωπικού μας.
Φυσικά, οι παράγοντες υγιεινής, αν και δεν «παράγουν» παρακίνηση, είναι απαραίτητοι, γιατί δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι παράγοντες παρακίνησης. Άλλωστε δεν μπορεί να υπάρξει παρακίνηση, αν υπάρχει δυσαρέσκεια.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά η Θεωρία του Hertzberg εξακολουθεί να είναι επίκαιρη, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου πολλοί κλάδοι (βλ. φιλοξενία) χαρακτηρίζονται από έλλειψη εργατικού δυναμικού. Ισως αν τα στελέχη του HR την μελετούσαν καλύτερα, να μην βρίσκονται σε ένα ατέρμονο κυνήγι για την εύρεση προσωπικού.
Διαβάστε ακόμα: 11 τρόποι για να κρατήσετε το προσωπικό σας...
Πρόσφατα μάλιστα, μου την ''επιβεβαίωσε'' ένας φίλος, που εργάζεται στα κεντρικά γραφεία μεγάλης ελληνικής εταιρείας, εισηγμένης στο χρηματιστήριο (με εντυπωσιακή μάλιστα κερδοφορία και με την μετοχή της να καλπάζει). Μου είπε λοιπόν ότι τα Χριστούγεννα πήραν, πέρα από το δώρο, και έναν έξτρα μισθό (σ.σ. αν και το αφεντικό της δεν φημίζεται για την γενναιοδωρία του), ωστόσο θέλει να φύγει γιατί δεν αντέχει την πίεση αλλά και επειδή ο ιδρυτής και CEO τους μιλάει υποτιμητικά και τους βρίζει…
Κάποιοι εξακολουθούν και πιστεύουν ότι απλώς δίνοντας τα βασικά ή και κάτι παραπάνω από τον ανταγωνισμό, θα προσελκύσουν -και θα διατηρήσουν- εργατικό δυναμικό. Είναι βαθιά νυχτωμένοι…
