Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή, η βαριά βιομηχανία της ελληνικής οικονομίας. Είναι ο κλάδος που στις δύσκολες ώρες της κρίσης μας κράτησε όρθιους και μας κρατάει ακόμα (τα κρατικά έσοδα από τον τουρισμό διοχετεύονται στους πολίτες με τη μορφή επιδομάτων κ.λπ.). Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό τουριστικό μας προϊόν έχει χρόνιες πληγές, τις οποίες (σε μια χρονιά-ρεκόρ, όπως η φετινή) δυστυχώς δείχνουμε να αγνοούμε.
Ας δούμε όμως τις κύριες αδυναμίες που έχει σήμερα (αν και αρκετές από αυτές είναι διαχρονικές) ο ελληνικός τουρισμός:
Άνιση γεωγραφική κατανομή της τουριστικής δραστηριότητας. Η τουριστική προσφορά έχει συγκεντρωθεί σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας, με κύριους αποδέκτες τα νησιά και τις παραθαλάσσιες περιοχές. Μύκονος, Σαντορίνη, Κρήτη, Ρόδος, Κέρκυρα, Πάρος, Νάξος, Αθήνα κ.α. «ευημερούν» σήμερα σε αντίθεση με προορισμούς που θα δουλέψουν 45 μέρες.
Ανεπαρκείς υποδομές σε αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα καθώς και σε μια σειρά από υποστηρικτικές υποδομές (γήπεδα γκολφ, μαρίνες, μουσεία (στη φωτό, μουσείο στη Μεσσήνη...), συνεδριακά κέντρα, χημικές τουαλέτες κ.λπ.). Αν εξαιρέσουμε ορισμένους βασικούς οδικούς άξονες, το περιφερειακό οδικό δίκτυο παραμένει τριτοκοσμικό (για στοιχειώδη περίθαλψη, ούτε λόγος).
Μη αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Η έλλειψη των υποδομών μας περιορίζει στο παραδοσιακό μοντέλο των «τριών S» (Sea, Sun, Sand), το οποίο όμως προσφέρουν και οι ανταγωνιστές (αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες). Περιπατητικός, γαστρονομικός, καταδυτικός, αναρριχητικός, αγροτουρισμός, αθλητικός, ιατρικός είναι μόνο κάποια είδη τουρισμού που θα μπορούσαμε να είχαμε αναδείξει.
Αναξιοποίητο πολιτιστικό προϊόν. Μία χώρα με τόσο πλούσια ιστορία σαν την Ελλάδα, γεμάτη με διάσπαρτα μνημεία που δημιουργήθηκαν ανά τους αιώνες, θα μπορούσε κάλλιστα να ζει από τον πολιτισμό. Αναφέρομαι κυρίως στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα περισσότερα μουσεία ή αρχαιολογικοί χώροι (π.χ. δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο, φτωχό πληροφοριακό υλικό, αναξιοποίητες νέες τεχνολογίες).
Ανεκπαίδευτο προσωπικό και έλλειψη επαγγελματισμού. Η έλλειψη πανεπιστημίου ή σοβαρών ιδιωτικών σχολών, με ελάχιστες μόνο εξαιρέσεις, με ειδίκευση στον τουρισμό, η πρόσληψη προσωπικού με αποκλειστικό γνώμονα το κόστος, καθώς και η υιοθέτηση της φιλοσοφίας της «αρπαχτής» (χωρίς να υπάρχει διάθεση για επανεπένδυση μέρους των κερδών ή για τη διατήρηση πιστής πελατείας), αποτελούν πλήγμα για τη φήμη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Κρούσματα αισχροκέρδειας, συστηματική φοροδιαφυγή όπως η μη έκδοση αποδείξεων (που μεταξύ άλλων δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού), έλλειψη σοβαρού ελεγκτικού μηχανισμού, καθώς και η νοοτροπία μερίδας των επαγγελματιών (και εργαζομένων) που αρέσκονται να απασχολούνται μόνο μερικούς μήνες, φανερώνουν αν μη τι άλλο έλλειμμα επαγγελματισμού.
Εμφαση στην ποσότητα, όχι στην ποιότητα. Βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος. Χαρακτηριζόμαστε από αριθμολαγνεία (πόσοι θα έρθουν, τι θα αφήσουν κ.λπ.), όταν θα έπρεπε να δούμε αν αντέχει ο κάθε προορισμός τόσο πολλούς επισκέπτες (βλ. overtourism), αλλά και τι επίπτωση έχει αυτό στην ικανοποίηση των επισκεπτών αλλά και στη ζωή των ντόπιων.
Ανύπαρκτο destination management. Κάθε προορισμός λειτουργεί στον αυτόματο. Χωρίς πλάνο και στρατηγική (δεν υπάρχει ούτε καν μια mobile friendly ιστοσελίδα). Πολλοί από αυτούς θεωρούν ότι η διαχείριση προορισμού εξαντλείται σε μία πινακίδα και ένα λογότυπο, άντε και μερικές όμορφες φωτογραφίες. Ας παραδειγματιστούν από ξένους προορισμούς.
Έλλειψη οράματος. Ίσως η βασικότερη πληγή… Πώς θέλουμε να είναι ο τουρισμός μας σε 10 χρόνια; Τι πρέπει να κάνουμε από σήμερα ώστε να είμαστε ανταγωνιστικοί και να ανταποκριθούμε στα κελεύσματα των καιρών (βλ. βιωσιμότητα); Οι τουριστικές επενδύσεις που «τρέχουν» σε ξέφρενους ρυθμούς, κυρίως από ξένους επενδυτές, είναι η λύση; Φυσικά και όχι. Πρέπει να μπει ένα φρένο, αν δεν θέλουμε στο μέλλον να γεμίσουμε από Σαντορίνες και Μυκόνους…
