Πριν από μερικά χρόνια, μια startup υποσχόταν πως θα φέρει την επανάσταση στα ιατρικά τεστ. Ισχυριζόταν ότι είχε αναπτύξει εξετάσεις αίματος που απαιτούσαν πολύ μικρές ποσότητες αίματος και που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν πολύ γρήγορα, χρησιμοποιώντας μικρές αυτοματοποιημένες συσκευές. Η δε δημιουργός της χαρακτηριζόταν ως «η γυναίκα Steve Jobs». Δεκαπέντε χρόνια μετά, όλα κατέρρευσαν σαν ένας αιματοβαμμένος πύργος από τραπουλόχαρτα…
Τον Μάρτιο του 2004, η Elizabeth Holmes, το βασικό πρόσωπο πίσω από τη συγκεκριμένη ιστορία, θα εγκαταλείψει τη Σχολή Μηχανικών του Στάνφορντ και θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια που είχε για τα δίδακτρα της ως αρχική χρηματοδότηση για την ανάπτυξη μιας εταιρείας τεχνολογίας προϊόντων υγείας. Το όνομα αυτής ήταν Real-Time Cures και ο στόχος της ένας: ο «εκδημοκρατισμός της υγειονομικής περίθαλψης».
 |
Η Holmes εμπνέεται από τον φόβο της για τις βελόνες και υπόσχεται να εφεύρει κάτι που θα χρησιμοποιεί λιγότερο αίμα. Όταν θα εξηγήσει την ιδέα της για το πώς θα πραγματοποιεί μια σειρά τεστ από μερικές σταγόνες αίματος που θα προέρχονται από την άκρη του δαχτύλου, ένας από τους καθηγητές της στο Στάνφορντ της διαμηνύει πως η ιδέα δεν πρόκειται να λειτουργήσει. Σε κάθε περίπτωση, θα πείσει τον Πρύτανη της Σχολής Μηχανικών, Channing Robertson, να πάρει μέρος στο όραμα της. Το 2003, η εταιρεία μετονομάζεται σε Theranos, ο Robertson γίνεται το πρώτο μέλος του Δ.Σ. και συστήνει την Holmes σε επενδυτές.
Η εκτόξευση...
Προκειμένου να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα κεφάλαια, η Holmes θα αξιοποιήσει τις οικογενειακές διασυνδέσεις και μέχρι τα τέλη του 2004 θα καταφέρει να «σηκώσει» σχεδόν 6 εκατομμύρια δολάρια (ένα ποσό που έφτασε κοντά στα 100 εκατομμύρια δολάρια το 2010). Τον Ιούλιο του 2011, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, George Shultz, γίνεται μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Theranos. Άλλωστε, στην Holmes αναγνωρίζεται ότι κατάφερε να δημιουργήσει ένα από τα πιο «επιφανή» διοικητικά συμβούλια στην αμερικανική εταιρική ιστορία.
Και δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί διαφορετικά, καθώς φαινόταν πως μπορούσε να πείσει (σχεδόν) τους πάντες. Το διοικητικό συμβούλιο θα καταλήξει, τελικά, μετά και τις επαφές και γνωριμίες της, να αποτελείται από πολλά γνωστά ονόματα της αμερικανικής πολιτικής σκηνής (και όχι μόνο): τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών Henry Kissinger, τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών William Perry, τον πρώην Υπουργό Άμυνας James Mattis, τον μελλοντικό Υπουργό Άμυνας Gary Roughead, τον απόστρατο ναύαρχο του Πολεμικού Ναυτικού Bill Frist, τον πρώην Γερουσιαστή Sam Nunn και άλλους.
Παρόμοιου βεληνεκούς και οι προσωπικότητες που επένδυσαν στην συγκεκριμένη εταιρεία. Ο πρώτος της επενδυτής ήταν ο Tim Draper, που χρηματοδοτούσε εταιρείες της Silicon Valley. Στο «κλαμπ» των επενδυτών της Theranos θα μπει και ο πασίγνωστος Rupert Murdoch, η οικογένεια Walton (Walmart), η οικογένεια των DeVos (συμπεριλαμβανομένης της Betsy DeVos, της σημερινής Υπουργού Παιδείας των ΗΠΑ), η οικογένεια Cox (Cox Enterprises) αλλά και ο Μεξικανός δισεκατομμυριούχος Carlos Slim Helú. Όλοι έδειχναν να θέλουν ένα κομμάτι από το όραμα της.
Η Theranos λειτουργούσε σε «stealth mode», χωρίς ιστοσελίδα και χωρίς κανένα δελτίο Τύπου με την εξέλιξη των δραστηριοτήτων της μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2013, όταν ανακοίνωσε συνεργασία με την αλυσίδα φαρμακείων Walgreens, για την εγκατάσταση κέντρων συλλογής δειγμάτων αίματος στα συγκεκριμένα καταστήματα. Το 2014, η Holmes γίνεται εξώφυλλο των Fortune, Inc και Forbes, που την αναγνώρισε ως τη νεότερη αυτοδημιούργητη γυναίκα δισεκατομμυριούχο στον κόσμο.
Η ίδια φαίνεται πως είχε βασίσει την εικόνα της και σε εκείνη του Steve Jobs, αντιγράφοντας το στυλ του και φορώντας τα ίδια μαύρα πουλόβερ. Την ίδια στιγμή, φαίνεται πως έδινε ιδιαίτερη σημασία και στον τρόπο που μιλούσε, χρησιμοποιώντας στις δημόσιες εμφανίσεις της μια βαριά, βαθιά φωνή. Και αυτό παρά το ότι οι σχετικές αναφορές θέλουν την φωνή της να είναι μια απλή γυναικεία της ηλικίας της, σε πιο «κανονικές» περιστάσεις.
Εντωμεταξύ, τα προβλήματα για την Theranos είχαν αρχίσει να αυξάνονται. Υπήρχε ανησυχία ότι τα αποτελέσματα που έδινε δεν ήταν ακριβή, παρουσιάζονταν καθυστερήσεις στην παρουσίαση του τελικού προϊόντος και στην ολοκλήρωση των σχετικών συμφωνιών. Άλλωστε, τον Μάιο του 2013, ο επικεφαλής επιστήμονας της Theranos, Ian Gibbons, προβληματιζόταν με μερικά από τα ζητήματα που είχε η τεχνολογία εξέτασης αίματος. Τον Μάιο του 2013, η Holmes είχε προγραμματίσει μια συνάντηση με τον Gibbons, στην οποία περίμενε ότι θα τον απολύσει. Το προηγούμενο βράδυ, προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Πέθανε μια εβδομάδα αργότερα.
Τον Φεβρουάριο του 2014, η αξία της Theranos θα φτάσει τα 9 δισ. δολάρια, ενώ η περιουσία της ιδρύτριας της τα 5 δισ. Η Holmes υποστήριζε πως η εταιρεία ήταν σε θέση να παρέχει περισσότερα από 200 διαφορετικά τεστ και πως στόχευε να φτάσει τα 1.000 το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Μετά από μερικά χρόνια, κατά τη διάρκεια κατάθεσής της στο δικαστήριο, θα πει για τη συγκεκριμένη αναφορά πως «διαβάζοντας την τώρα, δεν νομίζω πως είναι αλήθεια».
Η αρχή του τέλους
Θα είναι ο John Carreyrou, δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ δημοσιογράφος της Wall Street Journal, που θα αποκαλύψει τα προβλήματα με την Theranos το 2015. Έχοντας λάβει μια πληροφορία που αμφισβητούσε την απόδοση της τεχνολογίας, το ενδιαφέρον του «πυροδοτήθηκε» περαιτέρω από την υποτιθέμενη ικανότητα της Holmes να δημιουργήσει καινοτομικές τεχνολογίες στον χώρο της ιατρικής, αν και είχε παρακολουθήσει μόλις δύο εξάμηνα χημικής μηχανικής στο Στάνφορντ.
Παρά τον εκφοβισμό και τις απειλές, οι πρώην υπάλληλοι της Theranos Erika Cheung και ο Tyler Schultz, των οποίων ο παππούς George Schultz ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου, άρχισαν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους, την τεχνολογία και τις πρακτικές της Theranos με τον Carreyrou. Αποκάλυψαν ψέματα που λέγονταν στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, μια κουλτούρα εκφοβισμού και μυστικότητας, τεχνολογία που επανειλημμένα αποτύγχανε, αποτελέσματα που στάλθηκαν σε ασθενείς που ήταν θεμελιωδώς λανθασμένα. Το δημοσίευμα αποκάλυψε μια εταιρεία που είχε βασιστεί στα ψέματα.
Χάρη σε μεγάλο βαθμό στις πληροφορίες από τους καταγγέλλοντες, ο Carreyrou δημοσίευσε την έρευνα του στην Wall Street Journal, αποκαλύπτοντας ότι η Theranos δεν χρησιμοποιούσε καν δική της τεχνολογία για να εκτελέσει το μεγαλύτερο μέρος των τεστ που εμφάνιζε, λόγω της αναποτελεσματικότητας της δικής της τεχνολογίας. Ακολούθησαν έρευνες του FDA, που απέδειξαν ότι όσα έλεγε το ρεπορτάζ ήταν αληθινά.
Αρχικά, η Holmes θα αρνηθεί τις κατηγορίες. Η Theranos απείλησε ακόμη και να μηνύσει τον Carreyrou. Παρ 'όλα αυτά, το 2018, η Holmes θα παραιτηθεί από Διευθύνων Σύμβουλος και, μαζί με τον πρώην πρόεδρο της εταιρείας, Ramesh Balwani, θα κατηγορηθεί για απάτη. Τρεις μήνες αργότερα, η εταιρεία θα κλείσει επισήμως μετά από έρευνα του FBI. Σήμερα, η Holmes περιμένει τη δίκη της, στην οποία μπορεί να αντιμετωπίσει έως και 20 χρόνια φυλάκισης.
