Η πανδημία έφερε ανατροπές στο χώρο του τουρισμού, αλλάζοντας άρδην τις ισορροπίες. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Bloomberg, για ορισμένους προορισμούς αυτή η νέα πραγματικότητα άφησε, όσο και αν φαίνεται περίεργο, μια γλυκιά γεύση, τόσο γλυκιά που τείνει πλέον να γίνει ο κανόνας.
Δημοφιλείς προορισμοί όπως το Άμστερνταμ, η Πράγα και η
Βαρκελώνη «ανακάλυψαν» ότι ελέω πανδημίας οι λιγότεροι τουρίστες μεταφράστηκαν
σε λιγότερα σκουπίδια, λιγότερο θόρυβο, λιγότερη βία και φυσικά πιο ανθρώπινες
συνθήκες διαβίωσης για τους ντόπιους.
Χαρακτηριστικά, στο Άμστερνταμ, εκεί που κάποτε δεν
μπορούσες να διαβείς τα σοκάκια (π.χ. στα κόκκινα φανάρια) και διαρκώς
αντίκριζες μεθυσμένους τουρίστες, πλέον, απόρροια και της διαφημιστικής
εκστρατείας που υιοθετήθηκε, μπορείς να κινηθείς άνετα. Πλέον στο τραπέζι έχουν
πέσει και μέτρα για την «τιθάσευση» της Airbnb και την επιβολή έξτρα φόρου στα
αεροπορικά εισιτήρια.
Όλοι αυτοί οι προορισμοί, που προ πανδημίας είχαν χτυπηθεί από τον overtourism (υπερτουρισμό) και αναζητούσαν εναγωνίως τρόπους ώστε να περιορίσουν το πρόβλημα, τώρα είδαν ως θείο δώρο την πανδημία. Μέχρι το 2019 μια σειρά από μέτρα εγκαινιάστηκαν: επιβολή προστίμου για κατανάλωση αλκοόλ σε δημόσιους χώρους, περιορισμοί στην βραχυχρόνια μίσθωση, απαγόρευση λειτουργίας συγκεκριμένων καταστημάτων.
Διαβάστε ακόμη 2019. Η πρώτη χρονιά που η Ευρώπη έκλεισε τις πόρτες στους τουρίστες
Χωρίς όμως αποτέλεσμα (σ.σ. στο Άμστερνταμ αντιστοιχούσαν 10
τουρίστες σε έναν ντόπιο, στη δε Πράγα οι ροές τουριστών διπλασιάστηκαν μέσα σε
μόλις 7 χρόνια, συνωστιζόμενοι σε συγκεκριμένες περιοχές όπως η Γέφυρα του
Καρόλου και η κεντρική πλατεία στην Παλιά Πόλη). Ωστόσο ο Covid-19 θα έβαζε τα θεμέλια για όλους
αυτούς τους προορισμούς, προκειμένου να εστιάσουν στην ποιότητα, όχι στην
ποσότητα.
Η πανδημία συνέδραμε στη διενέργεια ενδοσκόπησης, που συνήθως είχε έναν κοινό παρονομαστή: «τι τουρισμό θέλουμε πραγματικά; χρειαζόμαστε τον μαζικό τουρισμό; ή μήπως πρέπει να στραφούμε σε τουρίστες που εκτιμούν αυτό που έχουμε, π.χ. την κουλτούρα μας, και οι οποίοι θα ξοδέψουν περισσότερα»;
Στο σημείο μηδέν έφθασε και η Πράγα, η οποία ελέω φθηνής
μπίρας, Airbnb και φθηνών αεροπορικών ναύλων παραδόθηκε στον μαζικό
τουρισμό, με τους ντόπιους να την εγκαταλείπουν. Προ Covid-19 είχε υιοθετήσει καμπάνια για να
πείσει τους τουρίστες να «μείνουν για περισσότερες από δύο μέρες», ενώ πέρυσι
απευθύνθηκε με επιτυχία στους Τσέχους (μόλις το 15% των επισκεπτών ήταν
Τσέχοι), προκειμένου να επισκεφθούν την Πράγα. Εσχάτως βέβαια συζητά μέτρα για
την αύξηση της φορολογίας στην κατανάλωση αλκοόλ και στον περιορισμό της δράσης
της Airbnb.
Την ίδια στιγμή και η Βαρκελώνη προσπαθεί να προσεγγίσει
και τουρίστες που δεν θα έρθουν μόνο για τις παραλίες της. Έχει μάλιστα
αναδιαμορφώσει τις στάσεις των λεωφορείων, προκειμένου να ευνοήσει τη «διασπορά» των επισκεπτών, έχει παγώσει τις άδειες για την βραχυχρόνια μίσθωση
(μόνο τα τελευταία χρόνια έχει διακοπεί η λειτουργία 7.000 παράνομων τέτοιων καταλυμάτων), ενώ επέβαλλε και φόρο στις διανυκτερεύσεις
(τα χρήματα προορίζονται για την αναβάθμιση άλλων, μη δημοφιλών, γειτονιών).
Η δε Βενετία αντιμετωπίζει και αυτή έντονο πρόβλημα
υπερτουρισμού, που έχει ως συνέπεια να αυξηθεί κατακόρυφα το κόστος ζωής, να
μειωθεί δραματικά ο ντόπιος πληθυσμός και να εξαφανιστούν οι επιχειρήσεις που
δεν σχετίζονται με τον τουρισμό. Μάλιστα, μερίδα του πληθυσμού είναι υπέρμαχος
της «γκετοποίησης» των τουριστών (σε συγκεκριμένα αξιοθέατα), προκειμένου οι
υπόλοιπες περιοχές να αποδοθούν στους κατοίκους της.
Την ίδια στιγμή η τεχνολογία συνδράμει το έργο των
προορισμών στο πλαίσιο της ορθής διαχείρισης των τουριστικών ροών. Το
Άμστερνταμ δουλεύει στενά με τηλεφωνικές εταιρείες, προκειμένου να έχει εικόνα
που παρατηρείται συνωστισμός και να λαμβάνει μέτρα (π.χ. απαγόρευση στην
πρόσβαση σε αυτές τις περιοχές ή παροχή προσφοράς, μέσω γραπτού μηνύματος, για
μία άλλη περιοχή της πόλης).
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στη δε Ελλάδα, ο τουρισμός για μία ακόμα χρονιά έχει μπει στον αυτόματο πιλότο. Πλέον ο όρος υπερτουρισμός, μετά από ένα διάλειμμα, αρχίζει και ακούγεται ξανά, χωρίς όμως να ιδρώνει το αυτί κανενός (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων).
Οι περισσότεροι προορισμοί φέτος το καλοκαίρι «πνίγηκαν» στους τουρίστες. Χαρακτηριστικά να αναφέρω ότι η κατάσταση στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, αλλά και στη Β. Ελλάδα (δεν αναφέρομαι στα ήδη επιβαρυμένα) για 45 μέρες το καλοκαίρι ήταν, ελλείψει υποδομών, τραγική (σ.σ. τα καμπανάκια εξάλλου ήχησαν – π.χ. διακοπές ρεύματος ή νερού, έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα, έλλειψη πάρκινγκ κ.λπ.).
Πρέπει και εδώ κάποια στιγμή να κάτσουμε και να συζητήσουμε
για το τι τουρισμό θέλουμε και κυρίως πόσους τουρίστες μπορεί να αντέξει ο κάθε
προορισμός. Αλλοι προορισμοί το πράττουν ήδη. Εμείς περί άλλα επιμένουμε να
τυρβάζουμε…
