"Ο υπάλληλος στη βραδινή βάρδια, στη reception, ήταν άκρως ευγενικός και εξυπηρετικός, σε αντίθεση με τη συνάδελφό του το πρωί, που ήταν αγέλαστη, αδιάφορη, αλλά και ειρωνική".
Σε τέτοιες ιστορίες-κριτικές, που ακούμε και διαβάζουμε πολύ συχνά, ενίοτε προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τι κρύβεται πίσω από τη συμπεριφορά του κάθε υπαλλήλου. Αρκετές φορές, μπορεί να κρύβεται ένας… Πυγμαλίωνας (Pygmalion effect) ή μία Γαλάτεια (Galatea effect)…
Το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα (Pygmalion effect) διατυπώθηκε το 1965,
όταν ο ψυχολόγος Robert Rosenthal εκπόνησε ένα πείραμα σε ένα σχολείο
δημοτικού. Αφού διεξήγαγε ένα ειδικό τεστ IQ στους μαθητές, ισχυρίστηκε ότι το
20% αυτών θα διέπρεπε την επόμενη χρονιά, όπως και έγινε. Το οξύμωρο της
υπόθεσης είναι ότι αυτό το 20% είχε επιλεγεί τυχαία, καταδεικνύοντας το γεγονός
ότι οι προσδοκίες του δασκάλου καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό την πρόοδο του
μαθητή.
Στο χώρο των επιχειρήσεων, το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα,
γνωστό και ως το φαινόμενο του Rosenthal (ή «η δύναμη των προσδοκιών»), δηλώνει
ότι όταν ένας μάνατζερ ή προϊστάμενος έχει υψηλές προσδοκίες από τον υφιστάμενό
του, τότε η απόδοσή του αυξάνεται. Συχνά, μάλιστα, σύμφωνα και με την έννοια
της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας», ακόμη και μια λάθος πεποίθηση μπορεί να
γίνει πραγματικότητα, καθώς επηρεάζει τόσο τα πιστεύω όσο και τις πράξεις.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Πυγμαλίων ήταν γλύπτης, ο οποίος δημιούργησε ένα όμορφο γυναικείο άγαλμα από ελεφαντόδοντο, το οποίο και ερωτεύτηκε. Τότε ζήτησε από την Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα, να δώσει ζωή στο άγαλμα, τη Γαλάτεια. Η Αφροδίτη πραγματοποίησε την ευχή του, το ζευγάρι παντρεύτηκε και απέκτησε μια κόρη, την Πάφο.
Όπως γίνεται αντιληπτό, στο χώρο του μάνατζμεντ και δη της
παρακίνησης του προσωπικού, το Pygmalion effect διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο – ιδιαίτερα όταν οι προσδοκίες
είναι ρεαλιστικές και όχι υπερβολικές. Ο κάθε προϊστάμενος έχει συγκεκριμένες
προσδοκίες για κάθε έναν από τους ανθρώπους του, τις οποίες διαμοιράζεται μαζί
τους, συνειδητά ή και ασυνείδητα (π.χ. τους επαινεί, τους εξουσιοδοτεί, τους αναθέτει
για εκπαίδευση τον καλύτερο μέντορα, πιστεύει σε αυτούς και μεριμνά για την
ανάπτυξή τους).
Οι υπάλληλοι αντιλαμβάνονται τι περιμένουν από αυτούς τα
αφεντικά τους και προσπαθούν ώστε η απόδοσή τους να είναι συμβατή με τις
προσδοκίες. Ουσιαστικά, οι υψηλές προσδοκίες αποτελούν το όχημα ώστε ο
υπάλληλος να φθάσει στο 100% των δυνατοτήτων του.
Στο χώρο του μάνατζμεντ, εξίσου
γνωστό (και σημαντικό) είναι και το φαινόμενο της Γαλάτειας (Galatea effect), σύμφωνα με το οποίο
όσο πιο πολύ πιστεύουμε στον εαυτό μας, όσο πιο πεπεισμένοι είμαστε από την
ικανότητά μας να επιτύχουμε ένα στόχο, πιθανότατα θα το επιτύχουμε. Με απλά
λόγια, όταν ο υπάλληλος πιστεύει ότι θα πετύχει, θα πετύχει.
