Έπρεπε να περάσουν περισσότερα από 100 χρόνια από τότε που ανακαλύφθηκε η φωτογραφία, για να διερωτηθεί κάποιος «γιατί να στέλνεται το φιλµ προς εµφάνιση και να µην µπορούν οι φωτογραφίες να εµφανίζονται στη στιγµή;». Αυτός ο κάποιος δεν ήταν ένας επίδοξος εφευρέτης, αλλά ένα µικρό κοριτσάκι… Ο πατέρας της, πάντως, ένας εργασιοµανής εφευρέτης, που ήταν τόσο αφοσιωµένος στα πειράµατά του που συχνά ξεχνούσε να φάει, θα έβρισκε τη λύση.
Το 1943, ένα τρίχρονο κοριτσάκι έκανε την πολύ απλή
ερώτηση: «Γιατί να µην µπορώ να δω τη φωτογραφία αµέσως µόλις τραβηχτεί;». Ο
πατέρας της, Έντουιν Λαντ, έλαβε σοβαρά την απορία της κόρης του και τελικά
ανακάλυψε την κάµερα και το φιλµ που θα ικανοποιούσαν την επιθυµία της. Η µικρή
Τζένιφερ Λαντ παρείχε το ιδανικό παράδειγµα για το πώς µια αφελής ερώτηση
µπορεί να οδηγήσει σε µια ιστορική ανακάλυψη. Μόνο ένα παιδί (ή ένας εφευρέτης)
θα µπορούσε να κάνει αυτή την ερώτηση, και µόνο ένας εφευρέτης θα την έπαιρνε
σοβαρά και θα αφιέρωνε χρόνο και ενέργεια για να βρει τη λύση.
Το 1927, ο Έντουιν Λαντ ήταν18 ετών όταν άρχισε να µπαίνει
κρυφά στο εργαστήριο ενός πανεπιστηµίου και να πειραµατίζεται µε φωτοκύµατα.
Μετά από αρκετές προσπάθειες και πολλές άγρυπνες νύχτες, το όνειρό του γίνεται
τελικά πραγματικότητα: τελειοποιεί την εφεύρεσή του, το πολωτικό φίλτρο. Χάρη
στη μοναδική του ιδιότητα να εξαλείφει οποιαδήποτε αντανάκλαση, κάνει μια γυάλα
γεμάτη με νερό να μοιάζει διαφανής όταν πέφτει επάνω της το φως του ήλιου,
επανεμφανίζοντας ως δια μαγείας το χρυσόψαρο που υπήρχε μέσα από την αρχή.
Πεπεισµένος ότι η
ανακάλυψή του θα ενδιέφερε τις αυτοκινητοβιοµηχανίες (προκειµένου να τη
χρησιµοποιήσουν στους προβολείς), διέκοψε τις σπουδές και συνέχισε τα πειράµατά
του. Μετά από εννέα χρόνια τελειοποίησε το προϊόν, όµως οι αυτοκινητοβιοµηχανίες
το απέρριψαν όταν διαπίστωσαν ότι ήταν ευπαθές στη ζέστη.
Εν τέλει η εταιρεία του, που είχε ιδρυθεί το 1937, κατέληξε να κατασκευάζει γυαλιά ηλίου, τα οποία (µαζί µε διάφορα φίλτρα, γυαλιά αεροπόρων και όπλα) ήταν περιζήτητα στον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο. Μετά τον πόλεµο, όµως, η ζήτηση για τα προϊόντα της Polaroid έπεσε κατακόρυφα και ο Λαντ άρχισε να αναζητεί εναγωνίως ένα νέο προϊόν.
Τότε ήταν που ενθυµήθηκε το περιστατικό µε την κόρη του,
κατά τη διάρκεια των διακοπών τους στο Νέο Μεξικό. Μέσα σε µία ώρα διαµόρφωσε
µια γενική ιδέα για την κάµερα και το φιλµ και ενθουσιασµένος όπως ήταν έτρεξε
σε ένα φίλο για να του περιγράψει µε κάθε λεπτοµέρεια τη µηχανή µέσα στην οποία
θα γινόταν η εκτύπωση της φωτογραφίας.
Τελικά, το 1947, µετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια, ο Λαντ κατασκεύασε την πρώτη κάµερα, την Polaroid Model 95, που έβγαζε καστανόχρωµες φωτογραφίες σε 60 µόλις δευτερόλεπτα. Ο εφευρέτης προσέγγισε την Kodak, προκειµένου να λανσάρει την ανακάλυψή του, η οποία όµως αρνήθηκε θεωρώντας ότι δεν θα είχε µεγάλη διάρκεια ζωής. Αργότερα βέβαια, η Kodak θα είχε τροµερή δυσκολία στο να κατασκευάσει µια αντίστοιχη µηχανή και να µην καταπατήσει την πατέντα της Polaroid (όταν τελικά το επιχείρησε, το 1976, τότε µηνύθηκε και αναγκάστηκε να διακόψει την παραγωγή και να πληρώσει το ποσό-ρεκόρ των 925 εκατ. δολαρίων).
Η νέα µηχανή, που ζύγιζε λιγότερο από δύο κιλά και κόστιζε
90 δολάρια, έκανε θραύση (αν και αρχικά διατέθηκαν µόλις 60 µηχανές στην αγορά,
οι οποίες εξαντλήθηκαν την ίδια µέρα) και ήταν το πιο δηµοφιλές δώρο που θα
µπορούσε να λάβει κάποιος τα Χριστούγεννα του 1948. Οι Polaroid που
κατασκευάστηκαν τα επόµενα χρόνια ήταν σαφώς πιο ποιοτικές και έβγαζαν
ασπρόµαυρες φωτογραφίες (έγχρωµες από το 1963) σε 15 δευτερόλεπτα (αργότερα η
διαδικασία έγινε στιγµιαία), ενώ από το 1972 µε το µοντέλο SX-70 οι φωτογραφίες
δεν χρειαζόταν πια να αποκολληθούν από το αρνητικό τους.
Το προϊόν που έμελλε να εξωθήσει τον Λαντ σε παραίτηση μετά από 43 χρόνια, δεν ήταν άλλο από την κάμερα Polavision, η οποία, υποτίθεται, θα κατέγραφε τις στιγμές της ζωής. Η νέα κάμερα, που κόστιζε 675 δολάρια, παρουσίασε πληθώρα ατελειών, με κυριότερες την περιορισμένη διάρκεια της κάθε κασέτας, μόλις δυόμισι λεπτά, και την σχετικά θαμπή ποιότητα των εικόνων. Το χειρότερο, βέβαια, ήταν ότι βγήκε στην αγορά το 1977, σχεδόν την ίδια εποχή που έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα βίντεο. Όπως σωστά είπε κάποιος, ήταν «το λάθος προϊόν, στη λάθος αγορά, τη λάθος στιγμή». Αποτέλεσμα: ζημιές ύψους 70 εκατ. δολαρίων.
Ο Έντουιν Λαντ, αν και δεν επέστρεψε ποτέ στο πανεπιστήµιο για να ολοκληρώσει τις σπουδές του, παρέλαβε 14 τιµητικά διπλώµατα και 37 βραβεία για τις 533 πατέντες του, δεύτερος μόνο πίσω από τον Εντισον. Πέθανε το 1991 σε ηλικία 81 ετών, έχοντας προφανώς απεριόριστη ευγνωµοσύνη στην κόρη του, της οποίας η αφελής ερώτηση είχε αλλάξει τη ζωή του.
Μία σχεδόν δεκαετία µετά, η Polaroid θα κήρυττε πτώχευση,
µε τα περιουσιακά της στοιχεία να εκποιούνται έναντι πινακίου φακής, µόλις 59
εκατ. δολάρια, αδυνατώντας το μάνατζμεντ να πιάσει το σφυγµό της αγοράς και να
προσδεθεί στο άρµα της ψηφιακής εποχής (ένα σφάλμα που οι ειδικοί αποκαλούν ως
«παγίδα της επιτυχίας» - success trap)– μολονότι ήταν από τις πρώτες που, από
το 1996, κατασκεύασε ψηφιακές μηχανές. Παρόλα αυτά, η Polaroid, υπό νέα
διεύθυνση, κατάφερε να αναγεννηθεί από την τέφρα της και το 2009 να βγει εκ
νέου στην αγορά.
