Γιατί ορισμένες αεροπορικές (και
όχι μόνο) εταιρείες εκδίδουν υπεράριθμα εισιτήρια; Πρώτα από όλα, πρέπει να
πούμε ότι η πρακτική του overbooking, όπως ονομάζεται το κλείσιμο περισσότερων
εισιτηρίων ή δωματίων (αν μιλάμε για ξενοδοχεία),
είναι καθόλα νόμιμη (σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, οι εταιρείες μπορούν να εκδίδουν
μέχρι και 10% περισσότερα εισιτήρια από τις θέσεις στο αεροπλάνο) και ιδιαίτερα
προσφιλής, κοινώς εφαρμόζεται εδώ και τέσσερις περίπου δεκαετίες (από το
1978, όταν απελευθερώθηκε η αγορά).
Οι αεροπορικές εταιρείες, όπως οι
περισσότερες εταιρείες παροχής υπηρεσιών χαρακτηρίζονται ως fixed cost business (επιχειρήσεις
σταθερού κόστους). Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Εχουν υψηλά σταθερά κόστη (π,χ,
αγορά και συντήρηση εξοπλισμού, καύσιμα) και χαμηλά μεταβλητά (π.χ. το κόστος
για την μεταφορά ενός επιβάτη είναι αμελητέο – γι’ αυτό το λόγο εφαρμόζουν και
το last minute pricing).
Ως εκ τούτου, εξαντλούν όλες τις οδούς προκειμένου να πετάνε γεμάτες, κάτι που
ενδεχομένως εξυπηρετεί και τους επιβάτες, που μπορούν να βρουν ειδικές
προσφορές.
Με την κράτηση υπεράριθμων θέσεων
(overbooking), η αεροπορική εταιρεία εξασφαλίζει ότι θα έχει
πληρότητα, με άλλα λόγια θα πετάξει χωρίς την παραμικρή «απώλεια» (δηλαδή,
άδεια καθίσματα – πέρυσι, κατά μέσο όρο, το 20% των θέσεων σε οποιαδήποτε πτήση
ανά τον κόσμο έμεινε αδιάθετο) και έτσι θα μεγιστοποιήσει τα κέρδη της. Οι εταιρείες αυτές γνωρίζουν ότι σε κάθε συγκεκριμένη πτήση υπάρχει ένα μικρό αλλά
σταθερό ποσοστό ακυρώσεων (no-show rate).
Ορισμένοι επιβάτες δεν θα
εμφανιστούν ποτέ στο αεροδρόμιο, κυρίως όσοι έχουν κλείσει εισιτήριο με το
οποίο μπορούν να πάρουν πίσω τα χρήματά τους σε περίπτωση ακύρωσης, αν και
πλέον τα πράγματα έχουν γίνει ιδιαίτερα αυστηρά (ιδιαίτερα οι low-cost εταιρείες διαθέτουν πλέον non refundable εισιτήρια
– εκεί, οι ακυρώσεις δεν υπερβαίνουν το 5%).
Ως εκ τούτου, για ένα αεροπλάνο
200 θέσεων, όταν έχει υπολογιστεί -με τη συνδρομή ειδικού λογισμικού, που
συνυπολογίζει παράγοντες όπως μέρα, ώρα, τύπο επισκέπτη ή είδος πτήσης (π.χ. connect flight –
πιο σύνηθες να υπάρχουν άδεια καθίσματα, καθώς ορισμένοι, ελέω κακών καιρικών
συνθηκών και καθυστερήσεων, δεν πρόλαβαν την πτήση)- ότι οι ακυρώσεις φθάνουν
το 5%, θα κλειστούν 210 εισιτήρια.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που
εμφανιστούν όλοι οι επιβάτες - οι πιθανότητες να συμβεί αυτό είναι μόλις 1 στις 10.000.
Τότε οι αεροπορικές εταιρείες
ζητούν από μερικούς επιβάτες, τους «εθελοντές», να μην επιβιβαστούν, δίνοντάς
τους πίσω τα χρήματα του εισιτηρίου τους και βρίσκοντάς τους άλλο εισιτήριο (εναλλακτικά,
προσφέρεται διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο, αποζημίωση και έκδοση εισιτηρίου την
επομένη). Μόνο πέρυσι, στην Αμερική, σε 380.000 επιβάτες δεν επιτράπηκε η επιβίβαση (μόνο 12.000 από αυτούς δεν δήλωσαν «εθελοντές») – το νούμερο, παρόλα
αυτά, είναι ασήμαντο, καθώς αντιστοιχεί σε 0,14 ανά 10.000 επιβάτες. Η
ευρωπαϊκή νομοθεσία ορίζει πως ο πελάτης θα πρέπει να αποζημιωθεί με 250 ευρώ
για τις μικρές πτήσεις και 600 ευρώ για τις μεγαλύτερες, ενώ δεν επιτρέπεται η
χρήση βίας, παρά μόνο εάν o επιβάτης φέρεται «απείθαρχα».
Αν πάλι κανείς δεν προσφερθεί (ισχύει μόλις για το 3% των περιστατικών με overbooking - σύμφωνα με έρευνες,
υπάρχει ένα μικρό ποσοστό επιβατών που το επιδιώκει, για να αποζημιωθεί), τότε η
εταιρεία, μέσω του συστήματος «ακούσιας άρνησης επιβίβασης», έχει το δικαίωμα
να αποφασίσει τυχαία (και αφού πληρούνται ορισμένες προδιαγραφές, π.χ. δεν είναι
ΑμΕΑ, ταξιδεύει μόνος, είναι πάνω από 18 χρονών, έρχεται αργοπορημένος,
ταξιδεύει στην οικονομική θέση) ποιος θα μπει και ποιος δεν θα μπει στο
αεροπλάνο.
Λίγο-πολύ, το ίδιο ισχύει και με
τα ξενοδοχεία. Αν προσέλθουν όλοι οι πελάτες, τότε ορισμένοι από αυτούς θα
καταλήξουν, για όσες μέρες χρειάζεται, σε κάποιο άλλο ξενοδοχείο, ίδιας ή
ανώτερης κατηγορίας, με το οποίο διατηρείται μία άτυπη συνεργασία.
