Αρχές δεκαετίας 1970. Στο παγκόσμιο στερέωμα
συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό
επίπεδο, όταν στην Ελλάδα των συνταγματαρχών η οπισθοδρόμηση καλά κρατεί. Η
χώρα μας σιγά σιγά οδηγείται σε απομόνωση από τη διεθνή κοινότητα έχοντας
απολέσει την ευρωπαϊκή της προοπτική. Το 1970 το ΑΕΠ της χώρας μας, σύμφωνα με
ευρωπαϊκές στατιστικές αντιστοιχεί σε κάτι περισσότερο από το 60% του μέσου
όρου των χωρών, που αργότερα αποτέλεσαν την ΕΕ-15.
Την ίδια χρονιά, λόγω της οικονομικής
πολιτικής των συνταγματαρχών, παρατηρείται υπερθέρμανση της οικονομίας, η οποία
χαρακτηρίζεται από την σταδιακή πτώση του οικοδομικού οργασμού αλλά και το
τέλος της μετανάστευσης, που υπήρξε ιδιαίτερα έντονη κατά τη δεκαετία του ’60,
η οποία τότε αποτελούσε μία λύση τόσο γι’ αυτούς που έφευγαν όσο –ελέω
εμβασμάτων- και γι’ αυτούς που έμεναν πίσω.
Είμαστε λοιπόν στο 1970, όταν στην Κρήτη, το
νησί του ελαιόδεντρου, με τον καρπό που κρύβει τον μεγάλο ελληνικό θησαυρό, το
«υγρό χρυσάφι» κατά τον Όμηρο, το ελαιόλαδο, ο Στυλιανός Δομαζάκης, που
μεγαλώνει τα δικά του ζώα, ιδρύει –σε μια έκταση 100 στρεμμάτων στο Ρέθυμνο-
την πρώτη οργανωμένη μονάδα παραγωγής χοιρινού κρέατος στην Κρήτη, θέτοντας
έτσι τα θεμέλια για τη δημιουργία της Creta Farms.
Έχοντας κληρονομήσει, τη δεκαετία του ’60,
από τον πατέρα του μια μικρή εταιρεία που δραστηριοποιείτο στο τότε επικερδές
εμπόριο «εδώδιμων και αποικιακών ειδών», ο Στυλιανός Δομαζάκης αποφασίζει να
απλώσει τα φτερά του και να ιδρύσει τη μικρή οικοτεχνία. Ωστόσο, τουλάχιστον
στην αρχή, η τύχη δεν είναι με το μέρος του καθώς η πανευρωπαϊκή κρίση στη
χοιροτροφία σημαδεύει την εταιρεία, που βλέπει τις πωλήσεις της να
κατακρημνίζονται.
Τα συσσωρευμένα χρέη ωθούν σε απόγνωση τον πατριάρχη
της οικογένειας, ο οποίος, συν τοις άλλοις, επιφορτίζεται με την ευθύνη να
μεταπείσει τους δύο γιους του, Μανόλη και Κώστα, οι οποίοι επιθυμούν να
εισέλθουν δυναμικά στο παιχνίδι. Επιδιώκει, μάλιστα, ανεπιτυχώς, τον διορισμό
του ενός υιού στη ΔΕΗ, ώστε, όπως έλεγε, «να σωθεί τουλάχιστον ο ένας από την
επερχόμενη καταστροφή».
Εις μάτην. Το 1990 τα δύο αδέρφια, έχοντας
εκπονήσει σχέδιο σωτηρίας της εταιρείας (που πλέον έχει διεισδύσει και στο χώρο
των αλλαντικών), δηλώνουν δυναμικά παρών. Η πίεση όμως είναι μεγάλη. Ήταν
καθημερινό πια φαινόμενο οι επισκέψεις κλητήρων, με τον φόβο της κατάσχεσης να
κρέμεται πάνω από το κεφάλι τους ως δαμόκλειος σπάθη. Με ληξιπρόθεσμες οφειλές
που ξεπερνούσαν τα 500 εκατ. δραχμές, με το προσωπικό να έχει συρρικνωθεί σε
μόλις οκτώ άτομα, με παλαιωμένο εξοπλισμό και με το πατρικό σπίτι υποθηκευμένο,
ήταν πλέον φανερό ότι το μέλλον της οικογενειακής επιχείρησης ήταν
προδιαγεγραμμένο. Μη αντέχοντας την πίεση, ο Στυλιανός Δομαζάκης, προδομένος
από την καρδιά του, θα χάσει τη ζωή του, το 1992, σε αυτοκινητικό δυστύχημα.
Τα δύο αδέρφια όμως δεν το βάζουν κάτω.
Έχοντας ως όραμα την παρασκευή καινοτόμων προϊόντων από αγνά συστατικά καθώς
και την ανάδειξη, εντός και εκτός συνόρων, της κρητικής διατροφής –γεγονός που
αποτυπώνεται και από την επιλογή της επωνυμίας «Creta Farm»- καταφέρνουν σε έξι
χρόνια να καλύψουν τα χρέη (έφθασαν σε σημείο να επισκέπτονται επί μία ολόκληρη
εβδομάδα τα κεντρικά γραφεία της Αγροτικής Τράπεζας, για να ρυθμίσουν τα χρέη
του πατέρα τους), να εκσυγχρονίσουν την εταιρεία, αλλά και να πείσουν τις
τράπεζες για τη βιωσιμότητα του εγχειρήματός τους. Η Creta Farm (το ‘’s’’ στο
τέλος προστέθηκε όταν η επιχείρηση επεκτάθηκε στο εξωτερικό) είχε μόλις
γεννηθεί.
Η επιμονή των δύο Κρητικών δεν θα αργήσει να
ανταμειφθεί. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η εταιρεία, έχοντας διπλασιάσει
τις αρχικές της εγκαταστάσεις και ανοίγοντας διάφορα υποκαταστήματα ανά τη
χώρα, καταφέρνει να καταστεί ο πρώτος παραγωγός χοιρινού κρέατος στην Ελλάδα. H
οικογένεια Δομαζάκη θα δει, επιτέλους, και την άλλη όψη του νομίσματος, με τις
επιτυχίες πλέον να διαδέχονται η μία την άλλη, με αποκορύφωμα τη διάθεση, το
1999, στην αγορά μιας σειράς αλλαντικών με χαμηλά λιπαρά (σε μια εποχή όπου όλα
τα αλλαντικά διέθεταν υψηλά επίπεδα ζωικού λίπους), καθώς και την είσοδο, το
2000, της εταιρείας στο Χρηματιστήριο.
Την ίδια στιγμή, με γνώμονα την προσφορά
ποιοτικών προϊόντων, στις παραγωγικές μονάδες της εταιρείας υιοθετούνται
πρωτοποριακές πρακτικές, που εφαρμόζονται στο εξωτερικό, όπως είναι
χαρακτηριστικά η χρήση της απαλής μουσικής, που δημιουργεί στα σφάγια λιγότερο
άγχος και αποτρέπει τις αρρώστιες.
Παρά την επιτυχία τους, τα δύο αδέρφια δεν
επαναπαύτηκαν. Όντας ανήσυχα πνεύματα, θα επινοούσαν μια μοναδική στον κόσμο
συνταγή, που έκανε την Creta Farms όχι μόνον έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους
τροφίμων στην Ελλάδα, αλλά και μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη εταιρεία σε διεθνές
επίπεδο.
«Ήταν Σάββατο μεσημέρι, όταν την ώρα που
καθόμασταν στο τραπέζι, μεταξύ σοβαρού και αστείου, ρίξαμε την ιδέα, βλέποντας
το ελαιόλαδο, να δοκιμάσουμε να δημιουργήσουμε αλλαντικά με λάδι από την Κρήτη.
Από την ιδέα μας ξαφνιαστήκαμε ακόμη και οι ίδιοι, ωστόσο το αποκρύψαμε διότι
θα μας έπαιρναν για τρελούς», εκμυστηρεύτηκε αρκετά χρόνια μετά ο Κώστας Δομαζάκης,
περιγράφοντας τη γέννηση ενός προϊόντος που θα αντικαθιστούσε το ζωικό λίπος με
το παρθένο ελαιόλαδο.
Για τη μοναδική στον κόσμο σειρά ‘’Εν
Ελλάδι’’ τα δύο αδέρφια, έχοντας πλήρη επίγνωση της σοβαρότητας του
εγχειρήματος, επένδυσαν, το 2001, 20 εκατ.
ευρώ. Χωρίς αυτά τα χρήματα, χωρίς αυτή τη συνταγή, η εταιρεία δεν θα ήταν ποτέ
η ίδια. Ενδεικτική της επιτυχίας της νέας σειράς ήταν η διεκδίκησή της από τον
ανταγωνισμό, εγχώριο και μη, οδηγώντας ακόμη και στα δικαστήρια τους ιδιοκτήτες
της, καθώς και η κατοχύρωση της πατέντας σε 80 χώρες, στις οποίες είτε
δραστηριοποιείται είτε προσδοκά να δραστηριοποιηθεί η εταιρεία κάποια στιγμή
στο μέλλον.
Με όχημα την πατέντα αυτή, η Creta Farms θα
γνωρίσει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, θα πραγματοποιήσει μια σειρά από
εξαγορές, ισχυροποιώντας τη θέση της στην εγχώρια αγορά, και θα κάνει το
άνοιγμα προς τα διεθνή δίκτυα, συνάπτοντας σημαντικές συμφωνίες με κορυφαίες
εταιρείες τροφίμων σε Κύπρο, ΗΠΑ, Ισπανία, Ιταλία, Σουηδία και Δανία – η
εταιρεία έφθασε να δραστηριοποιείται σε 14 χώρες.
Όμως τα καλά κάποια στιγμή τελειώνουν και
εκεί ξεκινά και η πτωτική πορεία για την «εταιρεία που πάντα είχε καλές ιδέες,
αλλά λανθασμένους χειρισμούς», όπως επισημαίνουν στελέχη της αγοράς. Τα
τελευταία χρόνια η εταιρεία κλυδωνίζεται από τη σφοδρή διαμάχη μεταξύ των δύο
αδερφών, η οποία έρχεται να επιδεινώσει τη δυσχερή οικονομική θέση, μετά από
μια σειρά από άστοχες επιχειρηματικές κινήσεις, στην οποία βρίσκεται η Creta
Farms, που πλέον έχει υψηλό δανεισμό και υψηλές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις.
Πλέον το μέλλον της άλλοτε κραταιάς εταιρείας παραμένει άδηλο (και στα χέρια
των τραπεζών, που αναζητούν στρατηγικό επενδυτή)…
