Το
2018, που φεύγει σε λίγες μέρες, ήταν μια άκρως εξαιρετική χρονιά, με κάποια
ερωτηματικά, για τον ελληνικό τουρισμό, ο οποίος για μια ακόμη φορά στάθηκε στο
ύψος των περιστάσεων και αποτέλεσε τονωτική ένεση για την πολύπαθη χώρα μας.
Το success story
Στιγμές
δόξας έζησε λοιπόν ο ελληνικός τουρισμός το 2018, «η βαριά μας βιομηχανία», ο
οποίος έσπασε όλα τα κοντέρ. Η χρονιά αναμένεται να κλείσει με ρεκόρ καθώς καταγράφεται
διψήφια αύξηση στα τουριστικά έσοδα σε σχέση με το 2017 (περίπου στα 16
δις., δύο δις. περισσότερα σε σχέση με το 2017), και διψήφια επίσης άνοδο στις
τουριστικές αφίξεις (περίπου 33 εκατ. ταξιδιώτες).
Ισως
το πλέον ενθαρρυντικό στοιχείο, που καταδεικνύει και την επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου, είναι ότι τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο οι αφίξεις
αυξήθηκαν 10% περίπου σε σχέση με πέρυσι. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα θετική
εξέλιξη, αν σκεφτούμε ότι η αχίλλειος πτέρνα μας είναι η έντονη εποχικότητα του
τουριστικού μας προϊόντος, καθώς για χρόνια αδυνατούσαμε να απεγκλωβιστούμε από
το μοντέλο «ήλιος και θάλασσα».
Τα
νησιά μας πνίγηκαν από τουρίστες, όμως την παράσταση έκλεψε η Αθήνα, ένας κατά
το παρελθόν ημιθανής τουριστικός προορισμός ο οποίος, παρά τα προβλήματά του, πλέον
βρίσκεται στους πρωταγωνιστές της τουριστικής ανάπτυξης (χάρη στα δεκάδες νέα
ξενοδοχεία που έχουν ανοίξει τον τελευταίο καιρό αλλά στην επέλαση της Airbnb, η οποία κάνει θραύση)
και από απλός σταθμός διέλευσης έχει μεταλλαχθεί σε δημοφιλή city break τουριστικό
προορισμό για όλο το χρόνο.
Όσον
αφορά τη χρονιά που έρχεται, οι οιωνοί είναι θετικοί καθώς οι προκρατήσεις από
τις κυριότερες αγορές του εξωτερικού εμφανίζουν θετικό πρόσημο, που μπορεί να
πλησιάζει ή και να υπερβεί το 10% - αν και οι πιο απαισιόδοξοι μιλούν για
χρονιά διόρθωσης. Ωστόσο, δεν χρειάζεται εφησυχασμός, καθώς η Τουρκία, ελέω και
της χαμηλής ισοτιμίας δολαρίου και τούρκικης λίρας, έχει επανακάμψει δυναμικά
και αναμένεται να αρπάξει ένα μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα.
Οι
πληγές
Δυστυχώς
το 2018 φεύγει αφήνοντας και μια πικρή γεύση. Για άλλη μια φορά αποδείχθηκε ότι
η διαχείριση κρίσεων είναι ένα «σπορ» στο οποίο η βαθμολογία μας είναι κάτω από
τη βάση. Δύο ήταν τα ντροπιαστικά περιστατικά που μας εξέθεσαν διεθνώς και τα
οποία καταδεικνύουν την επιδερμική προσέγγιση που κάποιοι έχουν για το τουριστικό
μας προϊόν.
Το
πρώτο χρονικά συμβάν ήταν το βουνό από σκουπίδια που για μήνες «έπνιξαν» την
τουριστική Κέρκυρα, με τους γιατρούς να προειδοποιούν για την ανάπτυξη
ασθενειών και μόλυνση των υδάτων. Οι εικόνες ντροπής, απόρροια της ολιγωρίας
των τοπικών αρχών και της έλλειψης μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για τη διαχείριση
των απορριμμάτων, έκαναν, μέσα από τα κινητά των τουριστών, το γύρο του κόσμου.
Και
μετά ήρθε το black-out στην
Υδρα, όταν διακόπηκε η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση για 30 ολόκληρες ώρες (!),
όλα αυτά μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού. Το συμβάν προκάλεσε την έντονη
δυσαρέσκεια και τα παράπονα των επισκεπτών (που εγκατέλειψαν, άπλυτοι, το νησί)
και τον διεθνή διασυρμό από τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά και μη.
Οι
χρόνιες παθογένειες
Δυστυχώς
και αυτή τη χρονιά βιώσαμε τις συνήθεις ελληνικές παθογένειες (και φυσικά δεν
αναφέρομαι στα συχνά φαινόμενα αισχροκέρδειας από κακούς επαγγελματίες ή τις
κλοπές από πορτοφολάδες που λυμαίνονται το χώρο, συχνά με τραγικά αποτελέσματα),
οι οποίες ήρθαν να μας ενθυμίσουν ότι σε αυτή τη χώρα τίποτα δεν αλλάζει.
Η
αθάνατη ελληνική γραφειοκρατία (και τα συμφέροντα), για μια ακόμη χρονιά, έβαλαν
φρένο στα υδροπλάνα. Μια μεγάλη επένδυση που θα δημιουργούσε συνδέσεις μεταξύ
των νησιών και η οποία καρκινοβατεί για σχεδόν μία δεκαετία, παραπέμφθηκε και το 2018 στις καλένδες.
Λογικά ούτε το 2019 αναμένεται να τα δούμε να πετάνε…
Μπορεί
η αύξηση του τουρισμού να έφερε χαμόγελα στους επαγγελματίες του τουρισμού,
ωστόσο δεν συμβαίνει το ίδιο με τους εργαζόμενους στον τουρισμό. Έννοιες όπως
αυτή του εσωτερικού μάρκετινγκ (του μάρκετινγκ που απευθύνεται στους
υπαλλήλους) είναι άγνωστες, με τους τελευταίους να καλούνται να βάλουν το καλό
προσωπείο όταν συναναστρέφονται με πελάτες, αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζονται ως
παιδιά ενός κατώτατου θεού: εργάζονται, ενίοτε ως «μαύροι», 10-12 ώρες τη μέρα,
χωρίς ρεπό, με μισθούς πείνας.
Αναζητείται
όραμα
Λένε
ότι ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Συχνά επαναπαυόμαστε και αντί να
δούμε το δάσος χαζεύουμε το δέντρο. Τα νούμερα μπορεί να ευημερούν (αν και
συγκριτικά με άλλους προορισμούς οι τουρίστες που επιλέγουν Ελλάδα δεν βάζουν
βαθιά το χέρι στην τσέπη) όμως αυτό που απαιτείται είναι όραμα, είναι το πού
θέλουμε να είμαστε σε πέντε χρόνια.
Για
παράδειγμα, σήμερα πολλοί ελληνικοί προορισμοί, διαθέτοντας περιορισμένες
υποδομές, έχουν φθάσει, τους καλοκαιρινούς μήνες, στα όριά τους. Το φαινόμενο
του overtourism είναι εδώ και θα πρέπει με σύνεση κι τολμηρά μέτρα να
αντιμετωπισθεί. Ηδη νησιά και παραλίες (βλ. Μπάλος ή Ελαφόνησος) έχουν χάσει
την ταυτότητά τους και τη φυσιογνωμία τους, παραδομένα στον μαζικό τουρισμό.
Απαιτείται
μακροπρόθεσμος σχεδιασμός (και άνθρωποι διορατικοί, ανεξαρτήτως
πολιτικών-κομματικών πεποιθήσεων) που θα βάλει τη χώρα μας σε μια νέα τροχιά
ανάπτυξης. Απαιτείται ο κάθε προορισμός ξεχωριστά να επενδύσει στο branding και
να αναδείξει, επιτέλους, τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα.
Διότι,
Ελλάδα δεν είναι μόνο «ήλιος και θάλασσα». Πρέπει κάποια στιγμή να
διασυνδέσουμε τον τουρισμό με τις εναλλακτικές μορφές (π.χ. οινοτουρισμός,
πολιτιστικός, αναρριχητικός, χειμερινός, γαστρονομικός) και να προσελκύσουμε,
μέσα και από την επέκταση της σεζόν, πιο
ποιοτικούς τουρίστες.
Καλή
Χρονιά να έχουμε με υγεία και με ευχές για μία ακόμα καλύτερη τουριστική
χρονιά…
