Ήταν το
1993, όταν ο Λου Γκέρστνερ, ο νέος πρόεδρος της IBM,
διαπίστωσε, καθώς επιβιβαζόταν στο αυτοκίνητό του, ότι κάποιος ήταν στο πίσω κάθισµα.
Το όνοµα του απρόσκλητου επισκέπτη ήταν Τόµας Ουάτσον ο νεότερος, ο άνθρωπος
που κατάφερε να αναµορφώσει την IBM και να τη µετατρέψει σε βιοµηχανικό γίγαντα
της αµερικάνικης οικονοµίας. Όµως, τώρα που η IBM
έχανε έδαφος στη µάχη για τους οικιακούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ο άνθρωπος
αυτός, εµφανώς δυσαρεστηµένος, είχε κάτι να πει: «Πρέπει να σώσεις αυτή την
εταιρεία», του είπε µε βραχνή φωνή. Σε ένα χρόνο µέσα ο Γκέρστνερ θα κατάφερνε
να τη σώσει, όµως, δυστυχώς, ο Ουάτσον δεν θα ήταν εκεί για να το δει.
Ο Τόµας
Ουάτσον γεννήθηκε το 1914 και ήταν το πρωτότοκο παιδί εύπορης οικογένειας. Ο
πατέρας του, Τόµας Ουάτσον ο πρεσβύτερος, είχε ξεκινήσει από πλανόδιος πωλητής
για να εξελιχθεί σε έναν επιτυχηµένο επιχειρηµατία, που διεύθυνε την εταιρεία CTR (Computing Tabulating Recording Co.), την οποία µετονόµασε το 1924 σε ΙΒΜ (International Business Machines). Αυτός και ο γιος του θα διοικούσαν την εταιρεία επί 57
συναπτά έτη και θα της έδιναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην νέα εποχή των
κοµπιούτερ.
Όµως η
συµβίωση πατέρα και γιου αποδείχτηκε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Ο µικρός, που
από την αρχή προοριζόταν ως διάδοχος, ήταν ένα εξαιρετικά ζωηρό και
αντιδραστικό παιδί µε έντονες καταθλιπτικές τάσεις, που χρειάστηκε αρκετά
χρόνια για να τελειώσει το λύκειο. Ήταν τόσο µεγάλη η πίεση που αισθανόταν, που
κάποια στιγµή, όταν ήταν 13 ετών, γύρισε από το σχολείο κλαίγοντας. «Δεν µπορώ
να αναλάβω την ΙΒΜ», είπε τότε στη µητέρα του.
Ο πατέρας
του, που συνήθιζε να τον παίρνει στη δουλειά ντυµένο µε τα ίδια ρούχα που
φορούσαν οι πωλητές του, προς µεγάλη του απογοήτευση είδε τον µικρό να
εξελίσσεται σε κακοµαθηµένο πλεϊµπόι µε ακριβά γούστα. Είχε αγοράσει ένα
αεροπλάνο και έπαιρνε µαθήµατα πιλότου, ενώ, παρότι ήταν δυσαρεστηµένος µε τη
στάση του πατέρα του, δεν παραµελούσε να του ζητάει 300 δολάρια το µήνα, ποσό
διπλάσιο από το εισόδηµα µιας µέσης αµερικάνικης οικογένειας.
Παρά τη
µεγάλη οικονοµική κρίση του 1929, η ΙΒΜ, που εν τω µεταξύ είχε γεµίσει τις
αποθήκες της µε µηχανήµατα διάτρησης καρτών, όχι µόνο θα επιβίωνε αλλά θα παρουσίαζε
απίστευτα κέρδη, όταν το 1935 η αµερικάνικη κυβέρνηση, που θα καθιέρωνε σύστηµα
κοινωνικής ασφάλισης, θα αγόραζε σχεδόν όλο το απόθεµά της. Μέσα σ’ αυτό το
κλίµα, θα ενσωµατωθεί, παρά τη θέλησή του, στο τµήµα πωλήσεων της εταιρείας και
ο άσωτος υιός, ο οποίος ήδη από την πρώτη µέρα που βγήκε στην αγορά έκανε τη
µεγαλύτερη πώληση και κέρδισε τον τίτλο του καλύτερου πωλητή. Ο πατέρας του,
βέβαια, που τον είχε βοηθήσει αµέτρητες φορές στο παρελθόν, είχε φροντίσει να
του δώσει την πιο εύκολη περιοχή της Γουόλ Στρητ.
Στον Β’
Παγκόσµιο Πόλεµο, ο Ουάτσον ο νεότερος επιστρατεύτηκε στην πολεµική αεροπορία,
όπου για πρώτη φορά αισθάνθηκε ελεύθερος µακριά από τη σκιά του πατέρα του. Η
εµπειρία του στην αεροπορία άλλαξε την προσωπικότητα αλλά και τη ζωή του, αφού
τώρα πια ήταν έτοιµος να επιστρέψει στην ΙΒΜ.
Ένα
απόγευµα, ο νεαρός, που περίµενε εναγωνίως την αναγνώριση του πατέρα του,
πρόσεξε ένα µηχανικό να δουλεύει µε ένα µυστηριώδες µαύρο κουτί που ήταν
συνδεδεµένο µε µηχάνηµα διάτρησης καρτών. Το κουτί αυτό, που έκανε υπολογισµούς
πολύ πιο γρήγορα από ό,τι το συνηθισµένο µηχάνηµα, χρησιµοποιούσε µια νέα
τεχνολογία, αφού διέθετε αερόκενους σωλήνες. Ήταν µια στιγµή έµπνευσης για τον
άλλοτε πωλητή, που αποφάσισε, παρά την αντίθεση του πατέρα του, να το βγάλει στην
αγορά. Αν και αρχικά κατασκευάστηκαν µόλις 100 κοµµάτια, το νέο προϊόν είχε
µεγάλη απήχηση, αφού σε σύντοµο χρονικό διάστηµα θα πουλούσε 5300 κοµµάτια.
Ο Ουάτσον ο
νεότερος, που αντιλήφθηκε την άφιξη της ηλεκτρονικής εποχής, ήρθε σε κατά
µέτωπο σύγκρουση µε τον ηλικιωµένο πατέρα του, ο οποίος αµφισβητούσε τις ιδέες
και χλεύαζε τις αποφάσεις του. Θέλοντας λοιπόν να µετατρέψει την ΙΒΜ σε ένα
κολοσσό των ηλεκτρονικών υπολογιστών, προσέλαβε 1000 µηχανικούς και το 1952
κατάφερε να παρουσιάσει τον πρώτο ηλεκτρονικό υπολογιστή. Όµως είχε έρθει δεύτερος, αφού µια ανταγωνιστική εταιρεία είχε προλάβει να παρουσιάσει
ένα κοµπιούτερ, που µάλιστα προέβλεψε µε ακρίβεια τον νικητή των αµερικάνικων
εκλογών. Ήταν ίσως η πρώτη φορά που ο κόσµος θα αντιλαµβανόταν ότι το κοµπιούτερ
µπορούσε να κάνει κάτι σηµαντικό γι’ αυτούς.
Γνωρίζατε ότι...
Στον Τόµας
Ουάτσον τον πρεσβύτερο αποδίδεται η ιστορική φράση «πιστεύω πως µπορεί να
υπάρξει µια παγκόσµια αγορά για 5 ή 6 κοµπιούτερ», αν και επιδέχεται
αµφισβήτηση αν όντως το είπε αυτός.
Αυτό, όµως, που δεν επιδέχεται καµία αµφισβήτηση, ήταν
ένα συµβάν µε τον Τσέστερ Κάρλσον, εφευρέτη του φωτοτυπικού µηχανήµατος, ο
οποίος πήγε στα γραφεία τής ΙΒΜ για να πουλήσει την ευρεσιτεχνία του. Ο Ουάτσον
του έκλεισε την πόρτα λέγοντάς του «τι σχέση έχει αυτό µε τις διάτρητες κάρτες
που παράγει η εταιρεία µου;»…
Εµφανώς
απογοητευµένος, άρχισε να επενδύει τεράστια κεφάλαια σε νέα εργοστάσια, ενώ
προσέλαβε µηχανικούς και µια στρατιά από πωλητές. Το 1956, ύστερα από συνεχείς
διαπληκτισµούς µε τον πατέρα του, ο τελευταίος παραιτήθηκε, αφήνοντας τα ηνία
στον γιο του. Ο Τόµας Ουάτσον, προφανώς δεν είχε άλλους λόγους για να ζει, αφού
άφησε την τελευταία του πνοή µετά από έξι εβδοµάδες, σε ηλικία 82 ετών.
Τώρα πια το
πεδίο ήταν ελεύθερο για τον γιο του, ο οποίος αναδιοργάνωσε την εταιρεία µε
σκοπό να την καταστήσει µία από τις µεγαλύτερες και πιο σύγχρονες της Αµερικής.
Αφού εγκατέλειψε το αυταρχικό στυλ διοίκησης του πατέρα του, ενθάρρυνε τους
µάνατζερ να παίρνουν πρωτοβουλίες (εξ ου και το μόττο "Think"), κατάργησε τα τραγούδια της ΙΒΜ που
τραγουδούσαν κάθε πρωί οι υπάλληλοι και, τέλος, έβγαλε όλα τα πορτρέτα του
πατέρα του.
Ο Τόµας
Ουάτσον, γνωρίζοντας ότι το µέλλον ανήκει σε µια επαναστατική καινοτοµία, τα
µικροσκοπικά τσιπ (τρανζίστορ), ήταν πια έτοιµος για τη µεγάλη επένδυση (η
µεγαλύτερη ως τότε από ιδιώτη), το «µεγάλο στοίχηµα των 5 δισ.», όπως το
αποκάλεσε το περιοδικό Fortune. Η νέα τεχνολογία θα έφερνε πραγµατική
επανάσταση στη βιομηχανία, όµως το πιο εντυπωσιακό, που καταδείκνυε το όραµα
του Ουάτσον, ήταν ότι θα καθιστούσε άχρηστα όλα τα προηγούµενα µηχανήµατα της
ΙΒΜ.
Το 1961, το System 360, το πρώτο συµβατό κοµπιούτερ µε τεράστιες
δυνατότητες, ήταν γεγονός. Παρά τις όποιες καθυστερήσεις και τα προβλήµατα στην
παραγωγή, ο Ουάτσον κέρδισε το µεγάλο στοίχηµα, αφού για 10 χρόνια οι πωλήσεις
του θα αυξάνονταν ακατάπαυστα. Το 1970, ύστερα από 15 χρόνια στο τιµόνι της
ΙΒΜ, ο Τόµας Ουάτσον ο νεότερος αποσύρεται στα 57 του χρόνια, αφού υπέστη
έµφραγµα. Επί των ηµερών του η εταιρεία του είχε καταφέρει να τετραπλασιάσει τα
κεφάλαιά της, επίτευγµα που ακόµη και ο δύστροπος πατέρας του θα του
αναγνώριζε.
