Με αφορμή το θάνατο του ιδρυτή των ΙΚΕΑ, Ινγκβαρ Κάμπραντ, σε ηλικία 91 ετών, ας ανατρέξουμε πίσω στο χρόνο για να δούμε πώς αυτός ο άνθρωπος άλλαξε τον κόσμο του λιανεμπορίου (πηγή: Γνωστά Ονόματα, Αγνωστες Ιστορίες 1).
Είναι αρκετά ενθαρρυντικό να ακούµε ιστορίες
σχετικά µε ανθρώπους που ξεκίνησαν από το πουθενά και έχτισαν µια ολόκληρη
αυτοκρατορία. Ένας από αυτούς, ο άνθρωπος που άλλαξε τις καταναλωτικές
συνήθειες πολλών Ευρωπαίων (και όχι µόνο), έστησε την αυτοκρατορία του
πουλώντας σπίρτα σε ένα χωριό της Σουηδίας, µε µοναδικό σύµµαχο το ποδήλατό
του…
Ο δυσλεκτικός Ίνγκβαρ Κάµπραντ, σε νεαρή
ακόµα ηλικία, πουλούσε σπίρτα στους γείτονές του µε το ποδήλατό του. Είχε αντιληφθεί
ότι αγοράζοντάς μεγάλες ποσότητες από τη Στοκχόλµη και µεταπουλώντας τα σε
σχετικά χαµηλές τιµές, θα µπορούσε να αποκοµίσει σηµαντικά κέρδη. Στη συνέχεια,
πέρα από τα σπίρτα, άρχισε να εµπορεύεται φρέσκα ψάρια, στυλό, µολύβια και
χριστουγεννιάτικα στολίδια.
Το 1943, ο 17χρονος
Σκανδιναβός δανείστηκε από τον πατέρα του τριακόσιες λίρες και ξεκίνησε την επιχείρησή
του στη νότια Σουηδία πουλώντας στυλό, πορτοφόλια, κορνίζες, τραπεζοµάντιλα,
ρολόγια, κοσµήµατα, νάιλον κάλτσες, ό,τι δηλαδή θεωρούσε ότι χρειαζόταν η
πελατεία του και εκείνος µπορούσε να το προσφέρει σε χαµηλές τιµές. Ως όνομα
ο Κάµπραντ επιλέγει το ΙΚΕΑ, ακρωνύµιο
από τα αρχικά του ονόµατός του, της φάρµας όπου µεγάλωσε (Ελµταρίντ) και του
χωριού του (Αγκουναρίντ).
Μόλις το 1945, ο διορατικός ιδρυτής της ΙΚΕΑ
άρχισε να διαφηµίζεται στις τοπικές εφηµερίδες, ενώ τύπωνε καταλόγους τους οποίους
ταχυδροµούσε σε εν δυνάμει πελάτες. Για τις ταχυδροµικές παραγγελίες
χρησιµοποιούσε ένα φορτηγάκι µεταφοράς γάλακτος, µε το οποίο µετέφερε τα
εµπορεύµατα µέχρι το σταθµό του τρένου.
Πέντε χρόνια αργότερα, ο Κάµπραντ άρχισε να
ασχολείται µε τα έπιπλα, τα οποία κατασκευάζονταν στο χωριό του µε ξύλα από τα
γειτονικά δάση, ενώ τo 1951 αποφάσισε να επικεντρωθεί στα έπιπλα, διακόπτοντας
έτσι κάθε άλλη εµπορική δραστηριότητα. Είχε µόλις ιδρυθεί η πρώτη εταιρεία
κατασκευής προσιτών, συναρµολογούµενων και καλόγουστων επίπλων, που σε λίγα
χρόνια θα εξαπλωνόταν σε όλο τον κόσµο και θα γινόταν η πρώτη σε πωλήσεις.
Τα χρόνια εκείνα, στη
µεταπολεµική Σουηδία, ο ανταγωνισµός ήταν έντονος και οι καταναλωτές
αναζητούσαν προσιτές τιµές. Η ΙΚΕΑ κονταροχτυπήθηκε σ’ αυτό ακριβώς το επίπεδο
µε τους ανταγωνιστές της, προσπαθώντας να πείσει τους καταναλωτές ότι οι χαµηλές
τιµές της συνοδεύονται από υψηλή ποιότητα. Η λύση στο πρόβληµα ήταν η πρώτη
µόνιµη έκθεση µε τα έπιπλα έτοιµα και ολοκληρωµένα µπροστά στα µάτια των
καταναλωτών, η οποία διέλυσε τα ερωτήµατα και έδωσε µια ευεργετική ώθηση στην
εταιρεία.
Μετά την επιτυχία του
πρώτου καταστήµατος-έκθεσης, ο Κάµπραντ συνέχισε ακάθεκτος. Μείωσε το κόστος
των επίπλων καταργώντας τις περιττές συσκευασίες, το χαρτί περιτυλίγµατος, το
σχοινί για το δέσιµο και τη µεταφορά τους. Υπέρμαχος των ξεκάθαρων πολιτικών,
μερίμνησε ώστε οι πελάτες ενός ΙΚΕΑ να λαμβάνουν στο σημείο αγοράς αναλυτικές
πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα που τους ενδιέφεραν. Επίσης, καθιέρωσε φθηνά
µενού καθώς θεωρούσε ότι «µε άδειο στοµάχι δεν µπορεί κανείς να κάνει καλές
αγορές». Η επίσκεψη στην ΙΚΕΑ ήταν πια µια οικογενειακή εκδροµή, µία εµπειρία.
Μεταξύ άλλων, προσέλαβε
παιδοψυχολόγους και ειδικούς για να αναπτύξουν παιδικά έπιπλα και να διαµορφώσουν
ευχάριστο περιβάλλον για τα παιδιά, ενώ ανέθεσε σε ερευνητές τη µελέτη της
γυναικείας καταναλωτικής συµπεριφοράς, γνωρίζοντας ότι οι γυναίκες αγοράζουν
πιο αυθόρµητα από τους άνδρες. Ο ανταγωνισµός, όµως, ήταν έντονος, ενώ οι προµηθευτές
οργάνωσαν µποϊκοτάζ εναντίον της. Όµως ο Σουηδός επιχειρηµατίας είχε τη λύση
και γι’ αυτό το πρόβληµα, αποφασίζοντας να σχεδιάζει η ίδια η εταιρεία τα
έπιπλά της, µια κίνηση που ακόµη και σήµερα θεωρείται ίσως η ευφυέστερη στην
ιστορία της. Είχε όµως και την τύχη µε το µέρος του, αφού το 1955 ένας
υπάλληλός του είχε την έµπνευση να αποσυνδέσει τα πόδια ενός τραπεζιού από το
καπάκι του, για να µπορέσει να το τοποθετήσει στο αυτοκίνητο.
Κάπως έτσι, ξεκίνησε ο σχεδιασµός επίπλων που
πωλούνταν σε τεµάχια και απαραιτήτως σε επίπεδη συσκευασία, τα οποία ο πελάτης
µετέφερε εύκολα σπίτι του, όπου τα συναρµολογούσε. Η πρωτοβουλία αυτή οδήγησε
σε εξοικονόµηση αποθηκευτικού χώρου και σε ακόµη χαµηλότερες τιµές.
Το πρώτο κατάστηµα εκτός Σουηδίας άνοιξε το
1963 στη Νορβηγία, ενώ το ντεµπούτο στις Ηνωµένες Πολιτείες έγινε το 1985 και
στην Κίνα το 1988 (σήµερα η ΙΚΕΑ έχει παρουσία σε 31 χώρες ενώ απασχολεί 76.000
υπαλλήλους). Το κατάστηµα-ναυαρχίδα βρίσκεται στη Σουηδία και καλύπτει µία
έκταση 46.000 τ.µ., όπου βρίσκεται µια τεράστια αποθήκη από όπου οι πελάτες
µπορούν να βρουν µόνοι τους αυτό που είδαν µέσα στο κατάστηµα.
Ωστόσο, τριγμές στο οικοδόμημα εμφανίστηκαν
τη δεκαετία του ’90. Τότε ήρθαν στο φως της δημοσιότητας ντοκουμέντα κατά την
περίοδο του β’ παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα από το 1945-1948 όταν συνεργάστηκε
με τους ναζί της Σουηδίας, δραστηριότητα που παραδέχθηκε και ο ίδιος
χαρακτηρίζοντας την μάλιστα ως το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του. Όλα αυτά ήρθαν
να προστεθούν στο πρόβλημα αλκοολισμού που αντιμετώπισε στο παρελθόν καθώς και
στην αποκάλυψη της χρησιμοποίησης ανηλίκων παιδιών στα εργοστάσια των
Φιλλιπίνων και του Βιετνάμ.
Ο Ίνγκβαρ Κάµπραντ, που
αποσύρθηκε το 2013 αφήνοντας στο τιμόνι την επόμενη γενιά, είναι από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον κόσµο,
εξακολουθεί όµως να διάγει απέριττο βίο. Ζει σπαρτιάτικα, ταξιδεύει στη δεύτερη
θέση των τρένων, επιλέγει φθηνά εστιατόρια για να γευματίσει ενώ οδηγεί
ένα παλιό Volvo ή το ποδήλατό του. Προτρέπει, μάλιστα, τους υπαλλήλους του να
γράφουν πάντα και στις δύο πλευρές του χαρτιού, ενώ συχνά αγοράζει χαρτί
περιτυλίγματος και δώρα από διάφορα «bazaar».
Σήμερα, η εταιρεία του διαθέτει
περισσότερα από 250 καταστήματα σε 40 χώρες, από την Ευρώπη μέχρι την Αμερική,
τη Μέση Ανατολή και την Καραϊβική απασχολώντας περίπου 130.000 υπαλλήλους.
Άλλωστε, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι οι ετήσιοι κατάλογοι των ΙΚΕΑ
είναι τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του κόσμου με 200 εκατ. αντίτυπα ετησίως.
