Στις 12 Απριλίου 1992 η Euro
Disneyland (μετέπειτα Disneyland Paris), το πρώτο θεματικό πάρκο που ίδρυσαν οι
κληρονόμοι του Ουώλτ Ντίσνεϊ στην Ευρώπη, άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό. Ενθαρρυμένη
από το γεγονός ότι οι αμερικάνικες Disneyland προσέλκυαν χιλιάδες Ευρωπαίους
τουρίστες, η μαμά-εταιρεία δεν είχε καμία αμφιβολία ότι ένα παρόμοιο εγχείρημα
στην Ευρώπη θα χαρακτηριζόταν από απόλυτη επιτυχία.
Πράγματι, μέχρι σήμερα το
δημοφιλές πάρκο στο Παρίσι (μαζί με ένα ακόμη θεματικό πάρκο, το «The Walt
Disney Studios», που είναι αφιερωμένο στις τεχνολογίες του κινηματογράφου) έχει
υποδεχθεί 320 εκατ. επισκέπτες (το 56% είναι ξένοι τουρίστες) –έχει διπλάσιους
επισκέπτες κάθε χρόνο από όσο έχουν αθροιστικά ο Πύργος του Αϊφελ και το Παλάτι
των Βερσαλλιών- ενώ απασχολεί άμεσα ή έμμεσα 56.000 άτομα. Αποτελεί πλέον τον
δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό με εισιτήριο στην Ευρώπη ενώ συνεισφέρει
κατά 6,2% στο σύνολο των ετήσιων εσόδων της Γαλλίας από τον τουρισμό.
Τα φαινόμενα απατούν…
Παρά όμως τα άκρως εντυπωσιακά
μεγέθη, η Disneyland Paris υπήρξε ανέκαθεν ζημιογόνα. Δύο χρόνια μετά τα φαντασμαγορικά
εγκαίνια, αντίκρισε το φάσμα της πτώχευσης και σώθηκε μόνο μετά τη διοχέτευση
350 εκατ. από τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας. Από το 2000, κέρδη
εμφάνισε μία μόνο χρονιά. Η κατάσταση επιβαρύνθηκε περαιτέρω το 2016 λόγω των
τρομοκρατικών επιθέσεων που έπληξαν καίρια τον τουρισμό της Πόλης του Φωτός με
τις ζημιές να φθάνουν τα 705 εκατ. ευρώ.
Η κατάσταση μάλιστα έφθασε στο
απροχώρητο, με αποτέλεσμα η αμερικανική μητρική εταιρεία, Walt Disney Company,
να ανακοινώσει πριν λίγο καιρό την απόφασή της να αναλάβει τη διοίκηση της Euro
Disney, εξαγοράζοντας το σύνολο των μετοχών της γαλλικής θυγατρικής.
Εν αναμονή των εξελίξεων, η Disneyland
Paris ευελπιστεί να γυρίσει σελίδα και να αυξήσει τα έσοδά της, ιδιαίτερα με
αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει (και την επιστράτευση
θεματικής ενότητας σχετικά με τα Star Wars) με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 25 χρόνων λειτουργίας.
Τις πταίει…
Στα 25 χρόνια λειτουργίας του το
πάρκο έχει γνωρίσει σκαμπανεβάσματα στην προσέλευση επισκεπτών (ιδιαίτερα τα
τελευταία χρόνια ο αριθμός των επισκεπτών, ελέω κρίσης, βαίνει μειούμενος –
απαιτούνται 15 εκατ. επισκέπτες ετησίως προκειμένου το όλο project να είναι
κερδοφόρο), εργατικές αναταραχές, αυτοκτονίες υπαλλήλων (το 2010 δύο σεφ έβαλαν
τέλος στη ζωή τους, αν και δεν αποδείχθηκε ότι οφειλόταν στις κακές συνθήκες
εργασίας), καθώς και πληθώρα παραπόνων σχετικά με τις υποβαθμισμένες-κακοσυντηρημένες
εγκαταστάσεις αλλά και την κακή εξυπηρέτηση (ακόμη και η βαθμολογία της στο TripAdvisor υστερεί,
4 έναντι 4,5, σε σχέση με τα πάρκα σε Καλιφόρνια και Φλόριντα).
Τα συσσωρευμένα χρέη της
εταιρείας, που φθάνουν τα 1,75 δισ. ευρώ, οφείλονται, πέρα από τις σχετικά
υψηλές τιμές, και στον γαλλικό εργατικό νόμο, ο οποίος υποτιμήθηκε από τα
στελέχη με αποτέλεσμα το εργατικό κόστος να ξεπερνά κατά πολύ το κόστος στις
εταιρικές εγκαταστάσεις σε Αμερική και αλλού. Είναι χαρακτηριστικό ότι η
πρόβλεψη μιλούσε για 13% σε σχέση με τα έσοδα, όταν ήδη από το 1992 το
πραγματικό νούμερο ήταν 24% - ένα χρόνο μετά, το 40% των εσόδων προοριζόταν για
να καλυφθούν τα εργατικά κόστη.
Δεν χωράει μια «αμερικανιά» στην
Ευρώπη…
Πολλοί αποδίδουν την αποτυχία στο
γεγονός ότι η Walt Disney θεώρησε ότι φτιάχνοντας ένα πανομοιότυπο πάρκο στην Ευρώπη
(το οποίο συν τοις άλλοις κόστισε σχεδόν διπλάσια κεφάλαια από ότι είχε
προϋπολογιστεί – 3,8 δισ. δολάρια αντί για δύο δισ.), πάντα σε σχέση με τα
πάρκα της στην Αμερική, θα επαναλάμβανε την επιτυχία της. Κάποιοι μάλιστα κατά τα
εγκαίνια χαρακτήρισαν το όλο εγχείρημα ως "cultural Chernobyl" αναγνωρίζοντας
ότι η Disney δεν έλαβε σοβαρά υπ’ όψιν της την κουλτούρα και τις αξίες του
μέσου Ευρωπαίου, προσπαθώντας να τους πουλήσει μια κλασική «αμερικανιά».
Για παράδειγμα, σε αντίθεση με
μια τυπική αμερικάνικη οικογένεια, που δεν θα στείλει τα παιδιά της σχολείο για
να επισκεφθούν ένα θεματικό πάρκο, στην Ευρώπη αυτό μάλλον δεν ισχύει. Συν τοις
άλλοις, οι Ευρωπαίοι δεν συνηθίζουν να διανυκτερεύουν σε ξενοδοχείο μέσα στο
πάρκο, κάτι που ίσως να μην δικαιολογεί τις μεγάλες επενδύσεις που έγιναν στο
χώρο της φιλοξενίας.
Ακόμη και η διαφημιστική καμπάνια
που υιοθετήθηκε ήταν υπέρ το δέον αμερικάνικη, καθώς εστιάστηκε εσφαλμένα στα
παιδιά (όπως γίνεται παραδοσιακά στην Αμερική – εκεί οι γονείς είναι εξοικειωμένοι
με τα θεματικά πάρκα, που υπάρχουν από το 1955), όταν, στην Ευρώπη, οι γονείς
είναι αυτοί που αποφασίζουν για το αν θα επισκεφθούν ένα πάρκο ή όχι.
Location, Location, Location…
Ισως ένα από τα μεγαλύτερα
ατοπήματα της Disney να ήταν η τοποθεσία. Ο παριζιάνικος χειμώνας με το κρύο και
τις βροχές, σε αντίθεση με το θερμό κλίμα σε Καλιφόρνια και Φλόριντα, ιδιαίτερα
κατά την περίοδο Νοεμβρίου-Μαρτίου, συμπίεσε προς τα κάτω την επισκεψιμότητα
του πάρκου. Αρκετοί δε επισκέπτες, δεν ήταν διατεθειμένοι να μείνουν στο
πανάκριβο ξενοδοχείο μέσα στις εγκαταστάσεις, αλλά να διανυκτερεύσουν στο
Παρίσι, 35 λεπτά μακριά, το οποίο ως ρομαντικός και όχι μόνο προορισμός ίσως
και να λειτουργούσε ανταγωνιστικά.
Μένει να δούμε αν η Walt Disney Company θα
μπορέσει να δώσει το φιλί της ζωής σε αυτό που σήμερα θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στο χώρο του μάρκετινγκ και του επιχειρείν στη σύγχρονη ιστορία.
