Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο
τουρισμός είναι η ατμομηχανή, η βαριά βιομηχανία της ελληνικής οικονομίας.
Είναι ο κλάδος που –με συμμετοχή που υπερβαίνει το 17% του ΑΕΠ-στις δύσκολες
ώρες της κρίσης μας κράτησε όρθιους. Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό τουριστικό μας
προϊόν έχει χρόνιες πληγές, οι οποίες δυστυχώς αποτελούν τροχοπέδη για την
περαιτέρω και πιο ορθολογική ανάπτυξή του. Ας δούμε όμως τις κύριες αδυναμίες
που έχει σήμερα ο ελληνικός τουρισμός:
Άνιση γεωγραφική κατανομή της τουριστικής δραστηριότητας. Η τουριστική
προσφορά έχει συγκεντρωθεί σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας, με κύριους
αποδέκτες τα νησιά και τις παραθαλάσσιες περιοχές (περίπου οι μισές
ξενοδοχειακές μονάδες ευρίσκονται στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και τη Στερεά
Ελλάδα), με αποτέλεσμα να παρουσιάσουν έντονο κορεσμό (π.χ. άναρχη δόμηση, υποβάθμιση περιβάλλοντος).
Ελλάδα όμως δεν είναι
μόνο η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Β. Κρήτη και η Κέρκυρα. Την ίδια στιγμή, άλλες
περιοχές, όπως η Β. Ελλάδα, η Ν. Κρήτη και αμέτρητα νησιά παραμένουν τουριστικά
αναξιοποίητα. Όσοι έχουν ταξιδέψει σε αυτές τις περιοχές θα καταλάβουν τι
εννοώ.
Ανεπαρκείς υποδομές σε αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα καθώς και
σε μια σειρά από υποστηρικτικές υποδομές
(γήπεδα γκολφ, μαρίνες, μουσεία, συνεδριακά κέντρα, θεματικά πάρκα,
χιονοδρομικά κέντρα, χημικές τουαλέτες κ.λπ.). Μόλις πέρυσι, τέσσερα ελληνικά
αεροδρόμια ψηφίστηκαν ανάμεσα στα 10 χειρότερα της Ευρώπης. Αν εξαιρέσουμε
ορισμένους βασικούς οδικούς άξονες, το περιφερειακό οδικό δίκτυο παραμένει
τριτοκοσμικό. Ας μην μιλήσουμε για νοσοκομεία, όπου μόλις το 2016 η Σαντορίνη,
που φιλοξενεί μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ταξιδιώτες κάθε χρόνο, απέκτησε
νοσοκομείο…
Ανεκμετάλλευτες εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Η έλλειψη των
υποδομών που μόλις αναφέραμε μας περιορίζει στο παραδοσιακό μοντέλο των «τριών S» (Sea, Sun, Sand),
το οποίο όμως προσφέρουν και οι κύριοι ανταγωνιστές μας. Διαχρονικά δείχνουμε
ανίκανοι να αξιοποιήσουμε τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της κάθε περιοχής της
χώρας μας. Περιπατητικός, γαστρονομικός, καταδυτικός, αναρριχητικός,
αγροτουρισμός, αθλητικός, ιατρικός, ιαματικός είναι μόνο κάποια είδη τουρισμού
που θα μπορούσαμε να είχαμε θέσει ήδη τις βάσεις για να τα αναδείξουμε.
Αναξιοποίητο πολιτιστικό προϊόν. Μία χώρα με τόσο πλούσια ιστορία
σαν την Ελλάδα, γεμάτη με διάσπαρτα μνημεία που δημιουργήθηκαν ανά τους αιώνες,
θα μπορούσε κάλλιστα να ζει από τον πολιτισμό. Αναφέρομαι κυρίως στην κατάσταση
στην οποία βρίσκονται τα περισσότερα μουσεία μας ή οι αρχαιολογικοί χώροι (π.χ.
δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο, φτωχό πληροφοριακό υλικό, αναξιοποίητες νέες
τεχνολογίες).
Να αναφέρω μόνο δύο
πρόσφατες ανακαλύψεις όπως η Αμφίπολη και ο τάφος του Αριστοτέλη, οι οποίες
δυστυχώς δεν αναμένεται, όπως τόσες άλλες, να αξιοποιηθούν. Δεν είναι τυχαίο
ότι όταν ένα στέλεχος μεγάλου γερμανικού τουριστικού οργανισμού, είδε την
Ακαδημία Πλάτωνος είπε ότι «εμείς θα βγάζαμε εκατομμύρια κάθε χρόνο μόνο από
αυτό».
Έντονη εποχικότητα αλλά και αυξανόμενη επιρροή των μεγάλων διεθνών Tour Operator. Σχεδόν
το 50% των τουριστών επισκέπτεται τη χώρα μας κατά το τρίμηνο Ιουλίου –
Σεπτεμβρίου, όντας η χώρα με τη μεγαλύτερη εποχικότητα σε σχέση με τους κύριους
ανταγωνιστές της, με οτιδήποτε αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών και την υγιή ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Την ίδια σχεδόν εποχή
δραστηριοποιούνται και οι Tour Operators,
τα συμφέροντα των οποίων, φυσικά, δεν συνάδουν με αυτά των ελληνικών
τουριστικών επιχειρήσεων. Εκμεταλλευόμενοι την ηγετική τους θέση, πιέζουν τους
ξενοδόχους για όλο και χαμηλότερες τιμές, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να
«στραγγαλίζονται» οικονομικά.
Ανεκπαίδευτο προσωπικό και έλλειψη επαγγελματισμού. Η έλλειψη
πανεπιστημίου ή σοβαρών ιδιωτικών σχολών, με ελάχιστες μόνο εξαιρέσεις, με
ειδίκευση στον τουρισμό, η πρόσληψη προσωπικού με αποκλειστικό γνώμονα το
κόστος, καθώς και η υιοθέτηση της φιλοσοφίας της «αρπαχτής» («να βγάλουμε τα
σπασμένα» - π.χ. «τρύπες» ενοικιάζονται προς 60 και 70 ευρώ το βράδυ), χωρίς να
υπάρχει διάθεση για επανεπένδυση μέρους των κερδών (π.χ. ανακαινίσεις,
επενδύσεις) ή για τη διατήρηση πιστής πελατείας, αποτελούν πλήγμα για τη φήμη του
ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Χαρακτηριστικά να
αναφέρω ότι τον τελευταίο καιρό έχει γίνει viral η φωτογραφία, από ξενοδοχείο στο
Ρέθυμνο, κλιματιστικού «κομμένου στα δύο», τοποθετώντας ένα κλιματιστικό (που
διαπερνά τον τοίχο) ανά δύο δωμάτια.
Τα κρούσματα
αισχροκέρδειας, η συστηματική φοροδιαφυγή όπως η μη έκδοση αποδείξεων (που μεταξύ
άλλων δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού), η έλλειψη σοβαρού ελεγκτικού
μηχανισμού, το έλλειμμα πνεύματος συνεργασίας που μας διακατέχει ως λαό, καθώς
και η νοοτροπία μερίδας των επαγγελματιών (και εργαζομένων) του τουρισμού που
αρέσκονται να απασχολούνται μόνο μερικούς μήνες, φανερώνουν αν μη τι άλλο
έλλειμμα επαγγελματισμού.
Εμφαση στην ποσότητα, όχι στην ποιότητα. «Πρέπει να προσελκύσουμε
ποιοτικό τουρισμό» είναι η μόνιμη επωδός. Το ακούω χρόνια. Ελάχιστα όμως έχουν
γίνει (με εξαίρεση την ίδρυση πληθώρας πεντάστερων ξενοδοχείων). Πριν ένα μήνα
πήγα στα Χανιά, τα οποία είχαν αρκετό τουρισμό. Τα ξενοδοχεία σχεδόν γεμάτα, τα
λεωφορεία επίσης, όμως ο κόσμος αυτός δεν ξοδεύει, καθώς τα έχει προπληρώσει
όλα (all inclusive).
Τι τουρισμό, αλήθεια, να περιμένει κάποιος από τουρίστες που έχουν πληρώσει 300
ευρώ για 7 ημέρες (όλα πληρωμένα, ακόμη και τα αεροπορικά εισιτήρια);
Τι σημασία έχει αλήθεια
αν προσελκύσουμε 25 ή 30 εκατομμύρια τουρίστες φέτος; Το πρόβλημα είναι ότι δεν
προσελκύουμε τον ποιοτικό τουρίστα, που θα βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη και
θα ξοδέψει.
Έλλειψη οράματος. Αν σε όλα αυτά μπορούν να προστεθούν και οι
χρόνιες αγκυλώσεις του Ε.Ο.Τ (χαμηλοί διαφημιστικοί προϋπολογισμοί αμφιβόλου
αποτελεσματικότητας, ανεπαρκής παρουσία σε χώρες του εξωτερικού κ.λπ.) και
ιδιαίτερα η έλλειψη οράματος τόσο σε επίπεδο υπουργείου όσο και περιφερειών
(σ.σ. δύσκολο να επιτευχθεί όταν τα πρόσωπα όχι μόνο αλλάζουν συχνά -48
διαφορετικά πρόσωπα έχουν περάσει από την πολιτική ηγεσία του ελληνικού
τουρισμού στο διάστημα 1992-2011-, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τον τουρισμό),
τότε αντιλαμβανόμαστε ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι.
Εγώ προσωπικά έχω βαρεθεί να
ακούω τον κάθε Υπουργό Τουρισμού να μιλάει δεκαετίες τώρα για τη σημασία του
τουρισμού και να μην κάνει τίποτα. Από ευχολόγια αυτή η χώρα έχει μπουχτίσει,
από πράξεις έχει έλλειμμα…
Πηγή: άρθρο του γράφοντα στο www.epixeiro.gr
