Στέλεχος κορυφαίου
διεθνούς περιοδικού προορισμών δήλωσε κάποτε ότι «αν εμείς είχαμε την Ακαδημία
Πλάτωνα, το πρώτο πανεπιστήμιο στον κόσμο όπου δίδαξε ο μεγάλος έλληνας
φιλόσοφος, θα βγάζαμε εκατομμύρια κάθε χρόνο». Δυστυχώς στην Ελλάδα, μια χώρα
πλούσια σε θέλγητρα και πολιτιστική κληρονομιά, διαχρονικά αδυνατούμε να
εκμεταλλευτούμε εμπορικά τον πλούτο μας – πιο πρόσφατο παράδειγμα η Αμφίπολη
όπου οι ανασκαφές εικάζεται ότι έχουν διακοπεί ελλείψει πόρων.
Πριν από χρόνια βρέθηκα
για ένα σεμινάριο στη Ρόδο και αποφάσισα να επισκεφτώ την Ακρόπολη της Ρόδου. Ένοιωσα
μία απέραντη θλίψη. Μέσα σε μια οργιώδη βλάστηση ξεπρόβαλλαν τρεις κολώνες με
τις υπόλοιπες να είναι πεσμένες στο έδαφος. Δεν υπήρχε η παραμικρή σήμανση ώστε
να γνωρίζει ο δύσμοιρος τουρίστας τι βλέπει. Ούτε καν ένα περίγραμμα για να
δούμε πώς ήταν κάποτε αυτό το μνημείο. Αισθάνθηκα ντροπή ως Ελληνας βλέποντας
τους Γιαπωνέζους να κατεβαίνουν από το ταξί για να φωτογραφίσουν και να
αναζητήσουν -εις μάτην- πληροφορίες για αυτό το παραμελημένο μνημείο.
Αντίθετα, στο εξωτερικό
προορισμοί που δεν έχουν το δικό μας «εκτόπισμα» έχουν καταφέρει να γίνουν
ιδιαίτερα δημοφιλείς και να προσελκύουν ορδές τουριστών όχι τόσο χάρη στην
εξαιρετική «πρώτη ύλη» που διαθέτουν, αλλά επενδύοντας σε… παραμύθια. Το τέρας του
Λοχ Νες, ο Ρομπέν των Δασών, το Χωριό του Αη Βασίλη και το μπαλκόνι του Ρωμαίου
και της Ιουλιέτας είναι μερικά μόνο παραδείγματα που αποφέρουν μερικά
εκατομμύρια σε έσοδα κάθε χρόνο και δημιουργούν χιλιάδες θέσεις άμεσης ή
έμμεσης εργασίας.
Ωστόσο η περίπτωση του
Κάστρου του Δράκουλα στη κοντινή μας πρώην κομμουνιστική Ρουμανία αποδεικνύει
με τον πιο εμφατικό τρόπο την άγνοια που επικρατεί στη χώρα μας για το destination marketing (μάρκετινγκ
προορισμού).
Το 1897 ο συγγραφέας
Μπραμ Στόκερ έγραψε το μυθιστόρημα «Δράκουλας», μολονότι δεν επισκέφθηκε ποτέ
την Ρουμανία, εμπνεόμενος από τον πραγματικό Βλαντ Τσέπες τον Παλουκωτή. Εκείνη
τη στιγμή δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι το μυθιστόρημά του θα έβαζε την
Ρουμανία στον τουριστικό χάρτη. Σε αυτό βέβαια συνέβαλε και το Χόλιγουντ με τις
250 και πλέον κινηματογραφικές υπερπαραγωγές που γυρίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια
με θεματολογία τον Δράκουλα.
Ωστόσο για δεκαετίες η
κομμουνιστική Ρουμανία του Τσαουσέσκου δεν γνώριζε για τη γοητεία που ασκούσε ο
μύθος του Τσέπες στον δυτικό κόσμο, καθώς ο Ρουμάνος δικτάτορας είχε φροντίσει
να απαγορεύσει την έκδοση ή μετάφραση του διάσημου βιβλίου αλλά και να
απαγορεύσει στους συμπατριώτες του τη χρήση του όρου «Δράκουλα», φοβούμενος ότι
ο μέσος πολίτης αυτής της χώρας θα ταυτιστεί μαζί του.
Μετά την πτώση του
κομμουνισμού, η Ρουμανία μετράει τις πληγές της. Το Βουκουρέστι, το
επονομαζόμενο «Παρίσι της Ανατολής» είχε μετατραπεί σε μια τσιμεντούπολη γεμάτη
με ακαλαίσθητα κομμουνιστικά μπλοκ κτιρίων, αναξιόπιστο δίκτυο συγκοινωνιών και
χαμηλής ποιότητας ξενοδοχεία.
Τότε η φτωχή Ρουμανία,
αναζητώντας έσοδα, είδε τον τουρισμό ως μάννα εξ ουρανού. Μνημειώδης ήταν η
ατάκα του τότε υπ. Τουρισμού: «Θέλουμε περισσότερους επισκέπτες. Αν αυτοί
θέλουν χέρια να βγαίνουν έξω από τα φέρετρα, θα τους τα δώσουμε».
Δειλά δειλά άρχισαν να
δημιουργούνται τουριστικά πακέτα με επισκέψεις σε διάφορα σημεία που μνημόνευε
ο Στόκερ. Δεδομένου ότι η σύνδεση όλων αυτών των σημείων με τον Βλαντ Τσέπες
ήταν ανέφικτη, οι τουριστικοί πράκτορες ζήτησαν από τους ιστορικούς να…
«ξαναγράψουν» την Ιστορία, ώστε να υπάρχει μια συνάφεια με τον θρυλικό
Δράκουλα.
Το πείραμα, ή μάλλον το
παραμύθι, πέτυχε. Η τουριστική αξιοποίηση του κάστρου, που βρίσκεται 172 χλμ.
βόρεια του Βουκουρεστίου και ανήκει στη βασιλική οικογένεια της Ρουμανίας (η
οποία το έβγαλε πρόσφατα στο σφυρί), ξεκίνησε ουσιαστικά το 2009 όταν μετατράπηκε
σε μουσείο, οπότε και ξεκίνησαν οι ξεναγήσεις των τουριστών.
Σήμερα το «Κάστρο του
Δράκουλα» αποτελεί την πιο σημαντική τουριστική ατραξιόν της Ρουμανίας, προσελκύοντας
500.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο, με τη μορφή του Βλαντ Τσέπες να δεσπόζει
παντού: σε ποτήρια, ρούχα, σουβενίρ, δώρα κ.λπ.
Γοητευμένοι με ιστορίες
με κάστρα χαμένα μέσα σε δάση, βαμπίρ, φέρετρα και αρκετό αίμα, οι επισκέπτες καταφθάνουν
για να θαυμάσουν το επιβλητικό μυθικό κάστρο. Αυτό που δεν γνωρίζουν είναι ότι
σε αυτό το κάστρο δεν έζησε ποτέ ο Βλαντ Τσέπες. Ακόμη και στο «σπίτι του
Δράκουλα» στην Σιγκισοάρα, που προωθείται από τα τουριστικά γραφεία, ο Τσέπες
δεν έζησε ποτέ. Μία ολόκληρη ανθηρή βιομηχανία έχει στηθεί πάνω σε ένα
παραμύθι, σε μια παραποίηση της αλήθειας.
Όσον αφορά το
πραγματικό κάστρο του Δράκουλα, αυτό είναι μάλλον αντιεμπορικό καθώς βρίσκεται
σε μια δύσβατη και απομονωμένη περιοχή της Ρουμανίας, και για το οποίο οι ελάχιστοι
επισκέπτες που καταφθάνουν πρέπει να ανέβουν 1460 σκαλοπάτια... «Αν δεν έχεις
ειδήσεις να δώσεις στο κοινό, δημιούργησε τις» λέει μια βασική αρχή των
δημοσίων σχέσεων, κάτι που οι Ρουμάνοι και όχι μόνο, το ξέρουν καλά. Το θέμα
είναι πότε θα το μάθουμε και εμείς…
